Haber Üsküdar

Demirören Haber Ajansı (DHA) dış haberler editörü Galip Eraydın, Üsküdar Üniversitesi'nde tamamladığı yüksek lisans tezinde Sarı Yelekliler protestolarının medyada çerçevelenme biçimlerini inceledi.

Üsküdar Üniversitesi Yeni Medya ve Gazetecilik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Süleyman İr-van'ın danışmanlığında tez çalışmasını tamamlayan DHA dış haberler editörü Galip Eraydın, "Protestoların Çerçevelenmesi: Sarı Yelekliler ve Türk Medyası" başlıklı tezinde, Fransa'da 17 Kasım 2018 tarihinde başlayan ve halen devam eden protestoların, ilk bir ayında Türk medyasında nasıl yer aldığını irdeledi. Tezini Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik Bölümü'nden Prof. Dr. Süleyman İrvan, Dr. Öğr. Üyesi Gül Esra Coşkun ile İstanbul Şehir Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İletişim Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Övünç Meriç Fermanoğlu önünde sunan Galip Eraydın, tez savunmasında başarılı bulundu.

6 gazetede toplam 302 haber

Araştırmanın örneklemine Birgün, Cumhuriyet, Hürriyet, Sabah, Sözcü ve Star gazetelerini dâhil eden Galip Eraydın, bu gazetelerin internet sitelerinde 17 Kasım-17 Aralık 2018 tarihleri arasında yayımlanan 302 haberi inceledi. Araştırma bulgularına göre gazetelerin en çok Sarı Yelekliler protestolarının "ekonomik sonuçlar"ına odaklandığını ifade eden Eraydın, bu genel çerçeveyi protestoları "çatışma" üzerinden aktaran çerçevenin izlediğini ifade etti. Diğer çerçeveler ise "sorumluluk atfı", "insani ilgi" ve "ahlakilik" şeklinde sıralandı.

Galip Eraydın, sadece genel çerçevelere odaklanmadığını, protestolara özgü çerçevelere de baktığını belirtti. Buna göre, incelenen gazetelerde en çok protesto eylemlerinin genel durumu hakkında bilgiler veren haberler yayımlandığını, "eylemler büyüyor", "savaş alanı", "umutsuzluk" gibi başlıklarla eylemlerin sunulduğunu ifade etti. Genel durum çerçevesini "eylemci şiddeti" çerçevesinin izlediğini aktaran Eraydın, eylemcilerin şiddete başvurduklarını, taş, bilye attıklarını, arabaları ateşle verdiklerini, sokakları karıştırdıklarını vurgulayan haberlerin en çok Sabah ve Hürriyet gazetelerinde yayımlandığını belirtti. Üçüncü sırada "polis şiddeti" çerçevesinin kullanıldığını vurgulayan Galip Eraydın, polisin göstericilere karşı güç kullandığını, biber gazı, göz yaşartıcı gaz, ses bombası, tazyikli su kullandığını aktaran haberlerin en çok Birgün ve Cumhuriyet gazetelerinde yayımlandığını, bu iki gazeteyi Hürriyet'in takip ettiğini söyledi.

Gazeteler protestoları ajanslardan takip ediyor

Araştırmada haberlerin kaynaklarına da bakan Galip Eraydın, 302 haberin 114'ünün kaynak belirtilmeden aktarıldığını, kaynağı belirtilen haberlerde ilk sırayı 97 haberle AA'nın aldığını, bu ajansı 33 haberle İHA'nın, 23 haberle DHA'nın izlediğini, gazetelerin kendi muhabirleri aracılığıyla yaptıkların haberlerin ise 21'de kaldığını belirtti. Bu durumun gazeteler açısından, ajanslar tarafından çerçevelenen haberlerin aktarılması anlamına geldiğini, gazeteler arasında benzerliklerin fazla olmasının nedeninin ajans haberleri olmalarından kaynaklandığını ifade etti.

Betimleyici başlıklar çoğunlukta

Haber başlıklarını da inceleyen Galip Eraydın, 181 haberin protestoları ve açıklamaları betimleyen başlıklarla verildiğini, 97 haberin yorumlayıcı başlıkla aktarıldığını, 24 haberde ise alıntı başlıklara yer verildiğini aktardı. Türk medyasının genelde protestoları betimleyici şekilde vermesinin içeriğe de yansıdığını ifade eden Galip Eraydın, 302 haberin 275'inin "nesnel" biçimde aktarıldığını, sadece 27 haberin "öznel" olarak kodlandığını belirtti. Gazetelerin Sarı Yelekliler protestolarını büyük ölçüde olay odaklı (epizodik) aktardıklarını vurgulayan Eraydın, sadece 46 haberin konu odaklı (tematik) bir yaklaşıma sahip olduğunu belirtti. Bu durumun, genel bir habercilik problemi olduğunu ifade eden Eraydın, "gazeteciler sorunları olaylar üzerinden aktarmayı daha kolay buluyor" dedi.