Haber Üsküdar - Hanne Altın ve Özlem Yalçın
Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi’nin 21-23 Ekim tarihlerinde düzenlediği 7. Uluslararası İletişim Günleri / Dijital Çağda İletişim Eğitimi sempozyumunun 23. oturumunda habercilikte dönüşüm konusu ele alındı. Başkanlığını Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Abdülrezak Altun’un yaptığı oturumda Arş. Gör. Dr. Denizcan Kabaş, Dr. Öğr. Üyesi Çağla Kaya İlhan, Dr. Öğr. Üyesi Filiz Yıldız, Ceren Saran ve Doç. Dr. Orhan Baytar bildiri sundular.
Araş. Gör. Dr. Denizcan Kabaş: “İzleyici merkezli finansman modelleri bağımsız gazeteciliği yaşatabilir”
Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden Araş. Gör. Dr. Denizcan Kabaş, “Bağımsız Gazeteciliği Finanse Etmek: Youtube Kanallarının Gelir Modelleri Üzerine Bir İnceleme” başlıklı sunumunda şunları söyledi: “Youtube’da bağımsız gazeteciliğe gelmeden önce genel bir şekilde size şu andaki gazetecilikle ilgili bazı temel problemlere ilişkin birkaç veri aktarmak istiyorum” diyerek bilgi verdi. “Türkiye’de gazetecilik alanında bir eğitim gerekmese de şu an işsizlik oranlarına baktığımızda gazeteciliğin Türkiye’nin en yüksek ikinci işsizlik oranı olan meslek olduğunu görüyoruz” şeklinde konuşan Kabaş, Türkiye nüfusunun gittikçe artan sosyal medya kullanımına dikkat çekti. Denizcan Kabaş sunumunda bağımsız yayıncıların YouTube reklam geliri, YouTube Katıl hizmeti, Patreon hesapları ve diğer iş birlikleri gibi 4 farklı eksende sürdürülebilir bir finansman sağlama gayretinde olduğunu, izleyici kitlelerinin bu oluşumlara iştirak ederek bu sürecin en önemli parçası olma durumuna geldiğini vurguladı. İzleyici merkezli bir finansman sistemi üzerinden işlerlik kazanan bağımsız gazetecilik faaliyetlerinin giderek yaygınlaşacağını belirtti.
Dr. Öğr. Üyesi Çağla Kaya İlhan: “Dijital dönüşüm yurttaşları aktif haber tüketicileri haline getirdi”
İstanbul Gelişim Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Çağla Kaya İlhan, “Dijital Çağda Kitle İletişim Araçları ve Değişen Haber Tüketim Pratikleri” başlıklı sunumunda, pandemi sürecinde eğitimin hızla dijitalleştiğini söyledi. Konuşmasında, dijitalleşmeyle beraber kitle iletişim araçlarının etkileşim, hipermetinsellik, dijital kod, eş zamanlılık ve eş zamansızlık özelliklerine sahip olduklarını vurguladı ve bu özellikleri örneklendirdi. Konuşmasında iki araştırmadan söz etti. İlki, Dr. İlknur Karaarslan’ın 2018 yılında yaptığı bir araştırma idi. Bu araştırmanın sonucuna göre gençlerin daha çok geleneksel haber medyası yerine online haberleri tercih ettiğinin ortaya çıktığını belirtti. İkinci araştırmanın ise Ergin Şafak Dikmen’in “Türkiye’de Televizyon Yayıncılığının Dönüşümü” isimli çalışması olduğunu söyledi. Çağla Kaya İlhan, geleneksel medyanın büyük bir değişime uğradığını ve bu değişim sonucunda da bizlerin daha aktif haber tüketicileri haline geldiğimizi ifade etti.
Dr. Öğr. Üyesi Filiz Yıldız: “Gazetecilik derslerinde temel becerilerin kazandırılması için çok çaba sarf ediyoruz”
Çukurova Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Filiz Yıldız, “Gazetecilik Bölümlerinde Haberci Yetiştirme Olanağı/Olanaksızlığı Üzerine Bir Tartışma” başlıklı sunumunda şunları söyledi: “Gazetecilik kazanımlarını değerlendirmek için gazetecilik derslerini veren hocalarla görüşmeler yaptık. Öncelikle gazetecilik eleştirel bakış açsı, entelektüel donanım, pek çok olayda insani yaklaşım gibi özellikleri de gerektiren bir meslektir. Ve iletişim fakültelerinde akademik açıdan donanımlı bireyler yetiştirmek hedeflerimiz arasında yer almaktadır. Ancak bunu yanında, sektörde iş yapabilmek adına, sektörün beklentileriyle de bağlantılı belli mesleki kazanımları da elde etmeleri de gerekmekte. İletişim fakültelerindeki gazetecilik derslerinde temel becerilerin kazandırılması yolunda bir çaba sarf ediliyor. Açıkçası benim çalışmada çıkış noktam, kendi gözlemlerim bunlar olmuştur. Ben de yaklaşık yirmi yıldır uygulamalı dersler veriyorum, acaba bende mi bir sorun var sorusunu kendime soruyorum. Önemli noktalardan biri, bu iş sahada mı öğrenilir yoksa okulda mı? Diğer yandan, her sene çok fazla mezun veriyoruz, hem sektörün koşulları, hem de mesleki güçlükler, kadro ve iş güvencesinin olmayışı, diğer taraftan sektörün üzerindeki baskılar mezunlarımızı bu alanın dışına itiyor.”
Ceren Saran: “Algoritmalar alternatif medyanın okurla etkileşimini arttırmasında avantaj oluşturabilir”
Galatasaray Üniversitesi’nden Ceren Saran, “Algoritmalar, Arama Motorları ve Gazetecilik: Türkiye’de Haber Siteleri, Kullanıcı Etkileşimi ve Haber Üretim Süreçleri” başlıklı bildirisinde şunları ifade etti: “Dijital medya kullanıcılarının davranışlarını analiz etmeye olanak veren araçlar ile içeriğe erişimin kurgulanmasını sağlayan algoritmalar, günümüz gazeteciliğinin ele alınmasında göz ardı edilemeyecek temel faktörlerdir. Kullanıcı verilerinin gözetimi, toplanması ve işlenmesi, etkin bir siyasi ve ticari gözetimi işaret etmektedir. Öte yandan, dijital mecrada içeriklerin görünürlüğü, günümüzde derin öğrenme algoritmalarıyla çalışan arama motorları ve platformlar tarafından kurgulanmaktadır. Medya endüstrisi tarafından üretilen haber ve içerikler, dünyanın önde gelen ekonomik gözetim aktörlerinin başı çektiği platformlar aracılığıyla kullanıcıyla buluşmaktadır. Gazetecilik ve kullanıcının haberle kurduğu ilişki, bu platformların belirlediği koşullar altında gerçekleşmektedir.” Ceren Saran, çalışma kapsamında Türkiye’de ana akım ve alternatif medya kuruluşlarında çalışan gazetecilerle bir dizi yarı-yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler gerçekleştirdiğini, bu görüşmelerde haber üretim ve editoryal süreçlerde kullanıcı analiz araçlarının kullanımı, arama motoru optimizasyonu ve platformların algoritmalarına göre içerik üretme pratiklerini sorguladığını belirtti. Saran, ana akım medya bünyesindeki haber sitelerinde dolaşıma giren içeriğin, kullanıcı davranışlarından alınan geri bildirimle şekillendiğini, alternatif medya için ise bu algoritmaların okurla etkileşimi arttırmak ve görünmeyen içeriğin görünür kılınması için avantaj oluşturabildiğinin görüldüğünü söyledi.
Doç. Dr. Orhan Baytar: “Gazeteciliği etkileyen en önemli unsur ham madde ve kâğıt maliyetidir”
Marmara Üniversitesi’nden Doç. Dr. Orhan Baytar, “Teknolojik Değişimin Yazılı Basın Ekonomisine Etkisinin Swot Analiziyle İncelenmesi” başlıklı sunumuna teknolojik gelişmeleri anlatarak başladı. Orhan Baytar şunları söyledi: “Bugün medyaya baktığımızda radikal bir dijital dönüşüm yaşandığını görüyoruz. Ben bu dönüşümü SWOT analiziyle inceledim. Yeni medya teknolojisi, ana akım medyanın tahtını sallayabilir mi? Ana akım medya, alternatif medyaya dönüşebilir mi? Bu çalışmada teknolojik dönüşümün medyaya yansımasını yapısal koşullar üzerinden irdeledim. Başka bir deyişle, oligopolleşmiş ana akım gazetelerinin yapısal üstünlüğü ile internet teknolojisinin bu yapısal koşullarının aşındırıcı etkisini gazetelerin maliyet ve gelir kalemleri bağlamında SWOT analizine tabi tuttum.” Orhan Baytar, yaptığı analiz doğrultusunda gazeteciliği etkileyen en önemli unsurun ham madde ve kâğıt maliyeti olduğunu vurguladı.