Haber Üsküdar - Hande Erdem

Hamileyseniz, yakın zamanda bir bebek doğurduysanız veya emziriyorsanız, muhtemelen koronavirüs hastalığının (Kovid-19) kendiniz ve bebeğiniz üzerindeki olumsuz etkisinden endişe duyuyorsunuzdur. Haber Üsküdar olarak bu virüsün etkileri konusunda uzman kişilerle röportajlar gerçekleştirdik. Jinekolojik boyutunu Op. Dr. Emine Özel Taşhan’la, psikolojik boyutunu Psikolog Neslihan Altınyüzük’le ve sosyolojik etkilerini hamile bir birey olan Elif Terzioğlu ile konuştuk.

Nişantaşı Hastanesi’nde Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı olarak görev yapan Op. Dr. Emine Özel Taşhan, Kovid-19 ile ilgili annelerin aklına gelebilecek tüm soruları yanıtladı. İşte bilmeniz gerekenler.

Salgın sürecinde gebeler daha fazla risk taşıyor mu?

Elimizdeki veriler hamile kadınlar için Kovid-19 vakası yaşama olasılığının hamile olmayan kadınlara göre daha yüksek olduğunu gösteriyor. Hamile olmayan kadınlara kıyasla, Kovid-19 döneminde hamile kalan kadınların daha yüksek bir yüzdesinin hastaneye kaldırıldığına dair artan kanıtlar var. Ayrıca, hamile kadınların yoğun bakım ünitesine yatırılma ve solunum desteğine ihtiyaç duyma olasılıkları daha yüksek. Hamile kadınlar veya son zamanlarda daha yaşlı, aşırı kilolu, hipertansiyon ve diyabet gibi önceden mevcut tıbbi durumları olan hamile kadınlar, şiddetli Kovid-19 geliştirme riskinde artışa sahiptirler. Hamile kadınlar ciddi hastalık geliştirdiklerinde, üreme çağındaki hamile olmayan kadınlara göre yoğun bakım ünitelerinde daha sık bakıma ihtiyaç duyuyor gibi görünmektedir. Vücutlarındaki ve bağışıklık sistemlerindeki değişiklikler nedeniyle, hamile kadınların bazı solunum yolu enfeksiyonlarından kötü şekilde etkilenebileceğini biliyoruz. Bu nedenle, kendilerini Kovid-19'a karşı korumak için önlemler almaları ve olası semptomları (ateş, öksürük veya nefes almada güçlük dahil) sağlık uzmanlarına bildirmeleri önemlidir. Bu, hamileyseniz Kovid-19'dan ciddi şekilde hastalanma riskinizin daha yüksek olabileceği anlamına gelir. Aynı zamanda mesafe, maske ve hijyen uygulamalarını çok ciddiye alarak daha dikkatli olmanız gerektiği anlamını taşır.

Hassas bir grup olan hamileler, hamile kalmayı düşünenler ve bebekler için endişelenmeli miyiz? Kişi hamileyse ve Kovid-19 semptomları yaşıyorsa neler yapmalı?

Hamilelikle ilgili sorunlarınız varsa, jinekoloğunuzu arayın. Hamilelikle ilgili sorunlarınızın değerlendirilmesi gerekiyorsa, içeri girmeniz istenecektir. Size cerrahi maske verecek ve hastaneye kadar eşlik edecek bir hemşire tarafından karşılanana kadar arabanızda kalmanız istenecektir. Kovid-19 virüsünün bulaşmasını azaltmak için doğumunuzun hastanede kaldığınız süre boyunca yalnızca bir destek görevlisinin sizinle gelmesine izin verilecektir. İlk değerlendirmenizin bir kısmı video bağlantı noktası aracılığıyla yapılabilir. Konaklamanız sırasında, tedarikçileriniz kişisel koruyucu ekipman giyeceklerdir. Kabul edilirseniz ve belirli kriterleri karşılarsanız, Kovid-19 doğrulama testi yapılacaktır.

Bebekler Kovid-19'dan nasıl etkilenir?

1 yaşın altındaki çocuklarda Kovid-19 riski yaşı büyük çocuklara göre daha yüksek oranda görülmektedir. Bunun nedeni, olgunlaşmamış bağışıklık sistemleri ve daha küçük hava yollarından kaynaklanıyor ve bu da onların solunum yolu virüsü enfeksiyonlarıyla ilgili solunum sorunları geliştirme olasılığını artırıyor. Yenidoğanlar, doğum sırasında veya doğumdan sonra hasta bakıcılara maruz kaldıklarında Kovid-19'a neden olan virüsle enfekte olabilir. Kovid-19'unuz varsa veya semptomlar nedeniyle test sonuçlarını bekliyorsanız, doğumdan sonra hastanede yatarken bez yüz maskesi takmanız ve yenidoğan bebeğinize bakarken ellerinizin temiz olması önerilir. Yeni doğmuş bebeğinizin beşiğini hastanedeyken yatağınızın yanında tutmak sorun değildir, ancak mümkün olduğunda bebeğinizle aranızda makul bir mesafe bırakmanız da önerilir. Bu adımlar atıldığında, yeni doğmuş bir bebeğin Kovid-19 virüsü ile enfekte olma riski düşüktür. Araştırmalar, Kovid-19'lu kadınlardan doğan bebeklerin yalnızca yüzde 2 ile yüzde 5'inin Kovid'li olduğunu göstermektedir.. Bununla birlikte, Kovid-19'u ağır seyreden bir hastaysanız , yeni doğmuş bebeğinizden geçici olarak ayrılmanız gerekebilir. Kovid-19'a sahip olan veya mevcudiyet eksikliği nedeniyle test edilemeyen ve semptomu olmayan bebekler, koşullara bağlı olarak hastaneden taburcu edilebilir. Bebeğin bakıcılarının kendilerini korumak için yüz maskesi takması ve ellerini yıkaması önerilir. 14 gün boyunca bebeğin, sağlık hizmeti sağlayıcısı ile telefonla, sanal ziyaretlerle veya muayenehanede ziyaretlerle sık sık takibi gereklidir.

Hamilelik sırasında Kovid-19 bebeğe geçer mi?

Sınırlı olmasına rağmen bu konuda yapılan çalışmalar Kovid-19’un gebelik sırasında anneden bebeğe geçebileceğini göstermemektedir. Kovid-19'un hamileliğin erken dönemindeki etkilerine dair bir veri bulunmamakla birlikte diğer koronavirüsler gelişen fetüslere bulaşmamış veya anormalliklere neden olmamıştır. Doğumdan sonra bebekler, tıpkı yetişkinler gibi solunum damlacıklarının iletilmesi yoluyla yani hava yoluyla Kovid-19 kazanabilirler. Nişantaşı Hastanesinde Kovid-19 testi pozitif çıkan annelerin, hastalığın bulaşmasını önlemek için yenidoğanlarından ayrılması önerilmektedir. Yenidoğan bebeklerin bakımını üstlenen olası veya doğrulanmış enfeksiyonu olan yetişkinler, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin (CDC) rehberliğini takip etmeli ve bunu çocuk doktorlarıyla konuşmalıdır.

Kovid-19 emzirme sırasında bulaşabilir mi?

Bugüne kadar, virüsün bebeğe anne sütü yoluyla geçebileceğini gösteren hiçbir veri yoktur. Ayrıca anne sütü birçok hastalığa karşı en iyi beslenme ve koruma kaynağı olmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, Kovid-19 testi pozitif çıkan bir anne, virüsü solunum damlacıkları yoluyla veya doğrudan temas sırasında bulaştırabilir. Sonuç olarak, ciltten cilde doğrudan temas tavsiye edilmez. Anne sütünün manuel veya elektrikli bir göğüs pompası ile sağılması, ardından sağlıklı bir bakım sağlayıcısı tarafından uygun el hijyeni ve temiz biberonlar kullanılarak bebeğin beslenmesi, Kovid-19 enfeksiyonu çözülene kadar anne sütüyle beslemek için tercih edilen yöntemdir.

Hamilelikte anneye ya da bebeğe Kovid-19 bulaşırsa ne yapılmalı?

Annelerin Kovid-19'u bebeklerine geçirdiklerine dair anekdot raporlar var, ancak genel olarak plasenta testi bu virüsün dikey geçişinin çok çok nadir olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte, hala hastalanmaktan kaçınmak istiyorsunuz, çünkü Kovid-19 semptomları hamileyi rahatsız edebilir ve hatta potansiyel olarak hastaneye gitmenize neden olabilir. Özellikle nefes darlığı olmak üzere semptomlar kötüleşirse, kadın doğum / jinekoloğunuzla iletişimde kalın ve derhal tıbbi yardım isteyin. Düşük kan oksijen seviyeleri ve pnömoni gibi şiddetli semptomları olan hamile hastalar, muhtemelen izleme için hastaneye yatırılacaktır. Hafif vakası olan hamile hastalar tipik olarak durumlarını evde izleyebilir. Semptomlar, ateş ve kas ağrıları için asetaminofen ve öksürük için dekstrometorfan gibi reçetesiz satılan ilaçlarla tedavi edilebilir. Hastaneye kabul edilirseniz, karantinaya alınacaksınız ve mümkünse virüsün havada yayılma riskini azaltmak için tasarlanmış özel bir odada kalacaksınız. Ziyaretçiler sınırlı olacaktır. Hemşireler ve doktorlar odanıza girdiklerinde maske, göz koruması, tek kullanımlık önlük ve eldivenler dahil olmak üzere onları enfekte olmaktan koruyan özel giysiler giyeceklerdir.

COVID-19'a sahip olmak doğumu ve doğum sonrası bakımı etkiler mi?

Önceki öneri, yenidoğanların doğumdan sonraki 14 gün boyunca enfekte annelerden izole edilmesiydi. Şimdi Amerikan Pediatri Akademisi, Kovid-19 virüsü bulaşmış bir anne bebeğini yanına alamayacak kadar hasta değilse, önlem aldığınız sürece bebekle yatmanın makul bir seçim olduğunu söylüyor. Bebek anne odasında kalırsa, anne ellerini sık sık yıkamalı ve bebeğinin yanındayken her zaman yüzünü örtmelidir. Ayrıca, yeni doğmuş bir bebeğin mikroplara maruz kalmasını azaltmaya yardımcı olan oda içi bir izolet, şeffaf, kapalı bir beşik sağlıyoruz. Bebekleri güvenli olduğunda annelerinin yanında tutmak, bağlanma ve emzirme fırsatlarını artırır. Ayrıca, semptomlar göstermediği sürece doğumdan bir ay önce anneleri Kovid-19'dan iyileşen yenidoğanları rutin olarak test etmiyoruz.

Hamilelere ne gibi önerilerde bulunursunuz?

Kovid-19 teşhisi konulursa, sizi güvende tutmak için attığımız birkaç adım vardır. Doğum uzmanınız semptomlarınızı ve bebeğinizi izlemenize yardımcı olmak için sık sık video konferans ve telefon görüşmeleri planlayacaktır. Kovid-19 semptomları yaşıyorsanız, herhangi bir endişenizi tartışmak için sağlık uzmanınızla iletişime geçin. Stresi veya kaygıyı yönetmekte sorun yaşıyorsanız, sağlık uzmanınızla veya psikoloğunuzla başa çıkma stratejileri hakkında konuşun.

Pskikolog Neslihan Altınyüzük: "Hamile kadınlarda koronafobi oluşabiliyor"

Psikolog Neslihan Altınyüzük’le Kovid-19'un hamileler üzerindeki psikolojik etkilerini konuştuk. Altınyüzük, hamilelere kaygı yönetimi konusunda tavsiyelerde bulundu.

Pandemi süreci hamileleri psikolojik yönden nasıl etkiliyor?

Koronavirüs herkesi etkilediği gibi ileri yaş grubu ve hamileleri de risk grubuna dahil etti. Özellikle hamileler açısından bakarsak, hormonal değişikliklerini de göz önüne alarak şunları söyleyebilirim. Gebelik döneminde koronavirüse yakalanma korkusu ve virüsün gitgide artmasının da vermiş olduğu korku ile kaygı düzeyleri hamilelerin psikolojisini olumsuz yönde etkiliyor.

Bu dönemde hamilelerin kaygı düzeylerinde artış mı oluyor?

Koronavirüse yakalanma korkusu ve virüs kaptıktan sonra anne karnındaki bebeğe oluşturabileceği komplikasyonları da düşünürsek, gebe kadınların kaygı düzeylerinde gözle görülür bir artış söz konusu. Hormonal durumları da göz önüne alırsak, hamile kadınlarda koronafobi oluşabiliyor. Temel kaygıları “bebeğimi virüsten koruyabilir miyim?” oluyor.

Hamile bireylere bu süreci yönetme konusunda ne gibi önerilerde bulunursunuz?

Bu süreçte anne adayının kaygısını an aza indirmek amaçlarımızdan biridir. Kalabalıktan, temastan kaçınmalarını, kendilerini rahatlatabilecekleri meditasyonlara, nefes egzersizlerine yönelmelerini tavsiye ediyorum. Baba adaylarının da anneye destek olması gerekir.

Hamile birey Elif Terzioğlu: "Evdeysem güvendeyim diyerek kendimi rahatlatıyorum"

Kovid-19’un hamile bireyler üzerindeki etkilerini daha iyi anlamak için 8 aylık hamile olan Elif Terzioğlu ile hamilelik sürecini, bu süreci nasıl yönettiğini ve Kovid-19’un psikolojik etkilerini konuştuk.

Pandemi sürecinde hamile olmak sizi psikolojik yönden nasıl etkiliyor?

Ben normalde gezmeyi seven bir insan olduğum için sürekli evde vakit geçirmek herkes gibi beni de sarstı. Planlı bir şekilde hamile kalmış olmama rağmen hastane kontrollerine giderken, doğum sürecini düşünürken endişelenmiyor değilim, çünkü bu süreçte en tehlikeli yerler hastaneler. Tedirginim çünkü yeni doğmuş bir bebeği eskisi gibi korumak kolay olmayacak. Tabii içimde bazı burukluklar da yok değil. Bu benim ikinci gebeliğim, ilk gebeliğimde her şey dilediğim gibi oldu, şimdi yapacaklarımın hepsi kısıtlı. Bütün sevenlerim, eşim, dostum ilk doğumumda yanımdaydı, bunda her şey belli sınırlar çerçevesinde olacak, bu da beni oldukça üzüyor. Umarım güzel günler çok yakındadır.

Bu süreçte hamile olmanın ne gibi dezavantajları var?

Bana göre dezavantajı normal zamanda yaşanılabilecek bir gebeliğe oranla çok daha kaygılı ve endişeli geçiyor olması. Diğer insanların bir dikkat etmesi gerekirken biz gebelerin iki dikkat etmesi gereken bir durum ve korku hali. Bu sürecin çok daha verimli geçmesini isterdim, özgürce yürüyüşler yapıp farklı yerler keşfetmek gibi. Kısaca doyasıya, bu süreci gezerek, farklı yerler keşfederek geçirmek isterdim. İlk gebeliğimde sağlık sorunlarımdan ötürü bütün bir hamileliği istirahat şeklinde geçirmek zorunda kaldığımdan bu gebeliğimde çok daha farklı, çok daha güzel planlarım vardı, hepsi bu pandemi süreci ile birlikte suya düştü.

Bebeğiniz için endişe duyuyor musunuz?

Bebeğim için çok fazla endişeliyim, normal süreçte bile bu dünyaya adapte olmaları zorken şimdi bir de küçücük bedenleriyle bu virüsten korunmak zorundalar. Ebeveyni olarak bizim yapmamız gereken, çok fazla dikkat etmek, uzunca bir süre evimizde izole olmak.

Günlük rutinlerinizde neler değişti?

Aslında günlük rutinlerimde değişen birçok şeye değinebilirim. Meselâ uyku düzeni, beslenme şekli, bunun gibi birçok şey daha sayabilirim. Örneğin koronavirüsten önceki yaşantımızda belli bir uyuma, belli bir uyanma, belli saatlerde yeme içme düzenimiz varken, şimdi her şeyin birbirine karıştığını söyleyebilirim, çünkü ne gecemiz belli ne gündüzümüz, tüm günümüz evde geçiyor. Her günümüz birbirine benzemeye başladı, uyu, uyan, ye, iç, yat. Tembelleşen bir vücut söz konusu, bir de ben iki canlı olduğum için ekstra bir hamlık ve can sıkıntısı oluyor. Umarım bu süreci bir an önce atlatırız.

Hamile bir birey olarak bu süreci nasıl yönetiyorsunuz?

Hamile bir birey olarak bu süreci şu şekilde atlatmaya çalışıyorum. Aslında bir yanım çok fazla korku ve endişe doluyken bir yanım kendime psikolojik anlamda destek vererek çok fazla düşünmemek, çok fazla irdelememek, ‘evdeysem güvendeyim’ mantığı ile ilerleyerek geçiyor, çünkü dediğim gibi zaten psikolojik olarak herkes çöküşte, ben hamile olduğum için ekstra çöküşteyim, kendimi en iyi hangi şekilde motive edebileceksem bu şekilde düşünmeyi tercih ediyorum. Meselâ evden dışarı çıkmadığım zaman kendimi çok güvende hissediyorum ama ufacık bir markete, alışverişe gidersem düşüncelerim beni yiyip bitiriyor, acaba bir yerden bir şey bulaştı mı? bulaştıysa bebeğime geçer mi? diye. O yüzden bu süreci evimde oturarak, kendi kendime iyi düşünerek yönetmeye çalışıyorum. Dediğim gibi, evdeysem güvendeyim, tabii bu benden ziyade herkes için geçerli, ben hamile olduğum için benim için iki kat geçerli.