Prof. Dr. Levent Eraslan: "Sosyal medya haber okuma alışkanlıklarımızı değiştirdi"

Haber Üsküdar - Hazal Göksun

Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İletişim Bölümü tarafından düzenlenen bölüm etkinliğinde sosyal medyada değişimler ve dijital dünyada güncel gelişmeler konusunu irdeledi.  Moderatörlüğünü Yeni Medya ve İletişim Bölüm Başkanı Doç. Dr. Feride Zeynep Güder'in üstlendiği etkinliğe, Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim Araştırma Derneği (SODİMER) Başkanı Prof. Dr. Levent Eraslan konuk oldu. 

Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İletişim Bölümü, sosyal medyada yaşanan değişimleri ve dijital dünyada meydana gelen güncel gelişmeleri değerlendirmek üzere SODİMER Başkanı Prof. Dr. Levent Eraslan'ı konuk etti.

Prof. Dr. Levent Eraslan sosyal medyayı değerlendirdi

Etkinliğin moderatörlüğünü yapan Yeni Medya ve İletişim Bölüm Başkanı Doç. Dr. Feride Zeynep Güder, söyleşiyi Prof. Dr. Levent Eraslan’ı tanıtarak başlattı: "1978 Karabük doğumlu olan Eraslan, ilk, orta ve lise öğrenimini İstanbul’da, lisans ve lisansüstü eğitimini Ankara’da tamamlamıştır. Eğitim sosyolojisi alanında doktora sahibidir. Kırıkkale Üniversitesi, Ankara Üniversitesi ve Milli Savunma Üniversitesi Kara Harp Okulu’nda öğretim üyesi olarak görev yapmıştır. Toplumsal yaşamın farklı ve özel alanlarına dönük teorik ve uygulamalı araştırmaları bulunmaktadır. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü TÜBİM Bilim Kurulu üyesidir." 

"Sosyal medyanın yüzlerce tanımı var"

‘Sosyal medya nedir?’ sorusu üzerine saatlerce konuşulabileceğini belirterek konuşmasına başlayan Prof. Dr. Levent Eraslan, ‘‘Onlarca akademisyenin yüzlerce tanımı var ama çok net olarak sosyal medya; haber, metin, grafik, fotoğraf, video, müzik gibi sosyal ve etkileşimli içeriklerin üretildiği, paylaşıldığı ve insanları birbirine bağlayan, insanlık tarihinin en büyük 'Connect Ağı'. Artık dünya küresel bir köy değil. Sosyal medya sayesinde bir evin odaları kadar insanlar birbirlerine yakın. İletişim dilinden hareket ettiğimiz zaman, Andy Warhol’un bir sözü var; ‘Herkes bir gün 15 dakikalığına şöhret olacak.’ Sosyal medya sayesinde bunu söyleyebiliyoruz’’ ifadelerini kullandı.

"Türkiye’nin mobil cihaz ve internet kullanıcı sayısı çok yüksek"

Etkinlikte We Are Social Digital 2020 raporlarını da değerlendiren Prof. Dr. Eraslan, "Dünyada 3,81 milyar sosyal medya kullanıcısı var. Bunların 3,76 milyarı mobil cihaz kullanıyor. Her yıl 304 milyon kişi sosyal ağlara giriyor. Ülkemize baktığımızda 83 milyon nüfusun 77 milyonu mobil cihaz kullanıyor. Mobil cihaz demek internet demek. 62 milyon internet kullanıcısının 54 milyonu aktif sosyal medya kullanıcısı. Yani ülkemizin yüzde 64’ü sosyal medya kullanıyor. Dünyada en çok kullanılan sosyal medya patformu Facebook’u ortalama 2 milyar kişi kullanıyor. Ülkemize baktığımızda sırasıyla; YouTube, Instagram, WhatsApp ve Facebook olarak gidiyor. Türkiye’de YouTube önde çünkü Türkler dinlemeyi ve izlemeyi seviyor. En çok dizi, film izlemeyi ve şarkı dinlemeyi seviyorlarmış. Twitter’a baktığımızda; dünyada Twitter hiç yukarılarda olmamıştır. Bakıyoruz sondan ikinci sırada, 386 milyon kullanıcısı var. Ama öyle bir algoritması var ki eskiden 140, şimdilerde 240 karakterle; diplomasi, siyaset, algı, politika gibi etkinliklere çok yatkın bir yapısı var’’ dedi.

"Sosyal medya dijital haber alışkanlıklarımızın temelini oluşturuyor"

SODİMER olarak yaptıkları araştırmaya değinen Prof. Dr. Eraslan, "Dünyada en çok anlık mesajlaşma aracı olarak WhatsApp kullanılıyor. Araştırmamızın adı 'WhatsApp Sapiens'. 25 bin kişilik büyük bir anket yaptık. Neden WhatsApp’ı tercih ettiklerini sorduk. Katılanların yüzde 78’i WhatsApp’ın en çok kullanılan program olduğunu söylediler. Her dört Türk’ten biri WhatsApp gruplarından atılmış, kaza yaşamış. Global Web Index 2020 Raporları'na baktığımızda; sosyal medyadaki son trendleri ele alan birey davranışlarını, tutumlarını ele alan, raporlarla bildiren grup. Rapor şunlara odaklanmış; Covid sürecinde sosyal medyada ne oldu? Hangi sosyal ağlar popüler olmuş? Hangisi kan kaybetmiş? Baktığımızda şunları görüyoruz; sosyal medya dijital haber alışkanlıklarımızın temelini oluşturmuş. Ben de anlık olarak haberleri Twitter’dan takip ediyorum. Yaygın olarak güncel olaylar takip ediliyor ama güven sorunu devam ediyor. Grup olarak en fazla kullanım türlerine baktığımızda; Z kuşağı dediğimiz grup en çok boş zaman etkinliğinde, genç-yetişkinler komik ve eğlenceli içerikleri, yetişkinler ve 65 yaş üstü ise güncel olayları takip etmek için kullanıyorlar" şeklinde konuştu.

"Gelişmiş ülkelerde sosyal medyaya harcanan süre 1 saat"

Sosyal medyada harcanan zamanlara baktığımızda ülkemizdeki kullanıcıların zamanının çoğunun ekran önünde geçtiğini belirten Prof. Dr. Eraslan, "Sosyal medyada harcanan zamana baktığımızda; 3 saat 5 dakika. Biz 2017 ile 2020 arasında tam 16 dakika daha fazla zaman geçirmişiz. Sosyoloji yaptığımız zaman, bu grafikten şu sonuç ortaya çıkıyor; sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel yönden gelişmiş ülkelerde bu rakam 1 saati aşmıyor. 2020 Ocak’ta yapılmış bir araştırma vardı: Türkler 7 saat ekrana bakıyor; bunun 3 saatini sosyal medyaya, 2 saatini oyunlara, geri kalanını televizyona bakarak geçiriyorlar. Bu çok büyük bir rakam olarak görülmekte. Lider sosyal medya platformlarına baktığımızda en yaygın Facebook, ikinci sırada YouTube, geri kalanda ise Facebook Messenger, WhatsApp ve Instagram yer alıyor. Bir de şöyle bir şey var; artık bu büyük firmalar yeni bir platform ortaya çıktığında onu satın alıyorlar. Büyüyüp kendilerini geçmesini önlemiş oluyorlar’’ dedi.

"Türkiye’de temsilcilik açmayı kabul eden platformlar var"

Dijital dünyada yaşanan güncel gelişmelere de değinen Prof. Dr. Eraslan, "Ülkemizde 2020 yılının ortalarında başlayan ve 1 Ekim tarihi itibariyle yürürlüğe giren bir Sosyal Medya Yasası söz konusu. Bu yasada temsilci getirme zorunluluğu, 48 saat içerisinde cevap verme zorunluluğu ve yükümlülüğü yerine getirmeyenler için idari para cezaları öngörüldü. Bu anlamda temsilci açan iki sosyal medya uygulaması oldu. Birisi Rusların sosyal medya aracı olan VK. Temsilci atamayan paltformlara 10 milyon ceza kestik. Bu cezayı kimse ödemedi. Ondan sonra ikinci cezayı verdik ve ilginç bir şekilde YouTube, yani Google grubu Türkiye’de temsilcilik açmaya karar verdi. YouTube ülkemizin yüzde 90’ının kullandığı bir uygulama. Buna bağlı olarak reklam gelirleri de yüksek. Gelmesi gayet normal. Bundan önce Avrupa Birliği çok önemli iki yasa teklifi getirdi. Bu bizi e-ticaret konusunda, sosyal platform konusunda çok etkiliyor. Tehlikeli ürünler konusunda raporlama, sattığı ürünlerin arkasında durma gibi bir yükümlülük tanımakta. TikTok ise; tüm sosyal ağları dönüştürüyor. Çünkü Facebook, Instragram, Snapchat, Twitter’daki gelişmeler, sosyal ağlardaki içerik formatlarının nasıl değişeceğinin ciddi bir göstergesi haline gelmiştir. Yeniliklere değinelim; Instagram’da anahtar kelime aratma özelliği oluşturuldu, Facebook Messenger ile Instagram DM birleştirildi, Facebook Messenger Rooms özelliğiyle 50 kişiye kadar görüntülü konuşma sistemini erişime sundu, WhatsApp görüntülü konuşma hacmini yükseltti, Twitter önce oku özelliğini ve hikaye özelliği olan Fleets’ı getirdi Ve Zoom büyük oranda artış yaşayıp en çok kazanan platform haline geldi. Bunlar gibi daha birçok yenilik ortaya çıktı’’ ifadelerini kullandı.

Etkinlik, soruların cevaplanmasının ardından son buldu
SODİMER’e takip ve destek isteyen Eraslan, kamusal saygı adına sosyal medya bilinçlendirmesi ve dijital güvenliğe dönük olarak içerikler ürettiklerini belirterek, akademisyenlerden ve öğrencilerden gelen soruları yanıtladı. Etkinlik soru-cevap kısmının ardından son buldu.