Prof. Dr. Süleyman İrvan: 5N1K kuralı, doğru ve detaylı gazeteciliğin formülüdür
Haber Üsküdar - Ümmü Gülsüm Dural
Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü tarafından düzenlenen Haber Atölyesi eğitimlerinde bu hafta "haber nedir?" sorusuna cevap arandı. Atölye çalışmasına Gazetecilik Bölümü'nden Bölüm Başkanı Prof. Dr. Süleyman İrvan, Dr. Öğr. Üyesi Eren Ekin Ercan, Arş. Gör. Selin Maden, Arş. Gör. Atila Erdemir ve Üsküdar İletişimli öğrenciler katıldı.
Gazetecilik Bölümü'nün İletişim Fakültesi öğrencilerine yönelik olarak düzenlediği Haber Atölyesi eğitimlerinin ikincisinde Gazetecilik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Süleyman İrvan 'haber nedir?' sorunu cevaplamaya çalıştı. Haber kavramına ve haber yazımında dikkat edilmesi gereken kurallara değinen Prof. Dr. İrvan, Türk medyasında yayımlanan hatalı haber örneklerini de öğrencilerle paylaştı.
"Haber soru soran değil, soruları cevaplayan bir metindir"
Sunumuna haber kavramını tanımlayarak başlayan Prof. Dr. Süleyman İrvan, ''Haberi, toplumu ilgilendiren güncel olaylara ve gelişmelere ilişkin özgün bir tarzı olan yazı türü olarak tanımlayabiliriz. Haberi şöyle de tanımlayabiliriz. Haber, yakın geçmişte olmuş veya uzak geçmişte olmuş ama yeni öğrenilmiş; henüz olmakta olan; ya da yakın gelecekte olacağı belli olan olaylara ve açıklamalara ilişkin bir yazı türüdür. Haber güncel olmalı, toplumu ilgilendirmeli ve yoruma değil bilgiye dayalı olmalıdır'' dedi. Bir olayın haberde tam ve doğru biçimde aktarılabilmesi için yapılması gerekenlere de değinen Prof. İrvan şunları söyledi: ''5N1K kuralı, doğru ve detaylı gazeteciliğin formülüdür. Haber bu soruları cevaplayan bir metindir, soru soran bir metin değildir. Fakat 5N1K formülüne bir de E'yi yani etiği de eklemek zorundayız. Dolayısıyla haber; ne oldu, nerede oldu, ne zaman oldu, nasıl oldu, neden oldu, kim yaptı ve yapılan haber etik ilkelere uygun mu sorularına insanların kafasında herhangi bir soru işareti bırakmadan cevap vermelidir. Haberde meşru yöntemler kullanılıyorsa, gerçekler nesnel biçimde aktarılıyorsa, haber dili doğruysa ve insan haklarını gözetiyorsa bu haber etik bir haberdir."
"Haberin odak noktasını keşfetmemiz gerek"
Bir haberi yazmaya başlamadan önce odak noktasının keşfedilmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Süleyman İrvan, "Haberi yazmaya başlamadan önce eldeki tüm bilgileri gözden geçirmeliyiz. Eksik bilgi ile habere başlanmaz. Eksiklikleri giderdikten sonra haberin odağını bulmamız gerekir çünkü kafası karışık bir muhabirin yazacağı haber de karışık olacaktır. Odak noktasına karar verebilmek için de 'Bu olayda önemli olan ne?' sorusuna cevap aranmalıdır. Ardından giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinde neleri yazacağımızı kararlaştırabiliriz" şeklinde konuştu. Haber başlığını yazarken de dikkat edilmesi gereken noktalar olduğunu vurgulayan İrvan, ''Haber başlığı ilgi çekici, kısa ve anlaşılır olmalıdır. Ancak abartılı olmamalı, tık tuzağı içermemeli ve başlık haber metni ile çelişmemelidir" dedi.
"Haberler; açık, sade ve anlaşılır bir dil ile yazılmalı"
Haber dilinin öneminden de bahseden İrvan, ''Haberde cinsiyetçi dil kullanılmamalı ve değer yargısı içeren sıfat kullanımından kaçınılmalıdır. Gazetecinin görevi toplumu aydınlatmaktır. Bu yüzden haberin adil ve dengeli biçimde yazılması gerekir. Şiddeti ve ayrımcılığı özendiren, haklı çıkaran dil kullanmaktan kaçınılması gerekir" diyerek sunumunu sonlandırdı.
