Haber-Fotoğraf: Emine Bozkurt

Sudan’da 2023 yılında patlak veren iç savaş birinci yılını doldurdu. Sudan ordusu komutanı Abdulfettah el Burhan ve hızlı destek kuvvetleri (RPS) arasında devam eden iç savaş ülkenin alt yapısını yerle bir etti, milyonlarca insanın evlerini terk etmesine yol açtı, çocuklar ise iç savaşın en çok bedel ödeyenleri oldu.

İki lider arasındaki anlaşmazlığın bedelini çocuklar ödüyor

15 Nisan 2023'te gerginlik başkent Hartum'dan başlayarak iç savaşa dönüştü ve ülkeye yayıldı. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Başkanı, Sudan'ın çocuklar için dünyadaki en kötü yerlerden biri olduğunu söylüyor. Sudan ekonomisi yerle bir oldu ve ülkede gıda yetersizliği baş gösterdi. savaşan iki taraf, yani Sudan ordusu ile Hızlı Destek Güçleri (RSF) adlı yarı askeri grup, ihtiyaç duyulan yardımların dağıtımını kısıtlıyor.

Catherine Russell, BBC'ye yaptığı açıklamada, çocukların bu açlık krizinin en sert tarafında yer aldığını söyledi: “9 milyon çocuk düzenli olarak yeterli beslenemiyor ve yaklaşık 4 milyon çocuk da akut yetersiz beslenmeyle karşı karşıya, bu nedenle gelecekte istikrarsızlığa yol açabilecek kayıp bir nesil olma tehlikesiyle karşı karşıya”.

UNICEF sözcüsü James Elder, Sudan'daki savaşta binlerce çocuğun öldürüldüğünü veya yaralandığını söyledi. Elder, “5 milyon çocuk evlerini terk etmek zorunda kaldı. Her gün ortalama 10 bin kız ve erkek çocuk yerinden ediliyor. Bu da Sudan'ı dünyanın en büyük çocuk yerinden edilme krizi haline getiriyor. Bu aynı zamanda bir ihmal krizidir. Sudan'da çocuklara yönelik sayısız vahşetin çoğu, çoğunlukla çok sınırlı erişimin bir sonucu olarak, bildirilmemiştir” dedi.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Dış İlişkiler Direktörü Dominique Hyde, Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi'nin haftalık basın toplantısında değerlendirmelerde bulundu. Hyde, Sudan'da bir yıldan uzun süredir akıl almaz acılar, vahşetler ve yaygın insan hakları ihlallerinin yaşandığını, dünyanın ilgisinden uzakta her dakika binlerce hayatın savaş ve şiddet nedeniyle yıkıldığını dile getirdi.

Savaşan taraflar değişse de savaşın mağdurları değişmiyor

Sudan’ın başkenti Hartum’da 80 yaşındaki cami imamı İmam Muhammed A. Abdülkadir, “İkinci Sudan İç Savaşı sırasında çocukların hayatı gerçekten çok zor geçti. O dönemde terör yüzünden büyük acılar çektiler, özellikle güneydeki sistematik katliamlar sonucu pek çok çocuk ya ailesiz kaldı ya da hayatını kaybetti. Yalnız kalan çocuklardan bazılarını isyancılar zorla askere aldı. Yaklaşık 22 yıl süren bu savaş nihayet bitti. Yokluk ve sömürgenin izleri topraklarımızda devam ederken Kuzey Sudan halkı olarak bir şekilde ayağa kalmayı başarmıştık ancak benzer bir savaş tekrar başladı. Her şey değişti, savaşanlar, uğruna savaşılanlar, ancak değişmeyen tek şey bu savaşın gerçek mağduru olan çocuklar ve geleceğimiz oldu’’ ifadelerini kullandı.

Sudan’a yaklaşık bir yıldır gıda yardımları giremiyor. İç savaş yüzünden sınır güvenliği bozulmuş durumda. Birleşmiş Milletler'e göre Sudan'daki durum 2025 yılı içinde 2 kat daha vahim hale gelecek. Sudan’ın içerisinden geçtiği bu durum Birleşmiş Milletler ve Afrika Birliği gibi uluslararası örgütlerin etkisizliğini gösteriyor. 

ABD'nin Sudan Özel Temsilcisi Tom Perriello, “Uluslararası ortaklarımızla birlikte şiddetin durdurulması ve tam insani erişime nasıl ilerleyebileceğimize dair somut bir eylem planı ve bir izleme uygulama mekanizması oluşturmak için ilerleyeceğiz. Bunlar çoktan yapılması gereken şeylerdi” dedi. 

2023 yılının Nisan ayından bu yana devam eden savaş, 25 milyondan fazla insanı etkileyen bir insani krize dönüştü. Binlerce can kaybı yaşandı ve milyonlarca sivil, mülteci olarak yaşamaya başladı. 2021 yılında Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) Başkanı General Abdulfettah el-Burhan darbeyle ülkede iktidarı ele geçirmişti. "Hemedti" olarak bilinen Hızlı Destek Güçleri'nin (RSF) lideri General Mohamed Hamdan Dagalo de bu süreçte ona yardım etti. Ancak iki lider iktidarı nasıl paylaşacakları ve RSF'nin gelecekteki rolü ve finansmanı konusunda anlaşmazlık yaşadı. Ana anlaşmazlık noktalarından biri, 100 bin kişilik RSF'yi orduya dahil etme planları ve daha sonra yeni gücü kimin yöneteceğiydi.