Haber Üsküdar - Bilal Sadi

Türkiye'de her yıl binlerce kitap basılıyor ve okurların ilgisine sunuluyor. 2019 yılının Ocak ayında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden geçen torba yasayla kitap ve süreli yayınlardaki KDV uygulaması değişti ve 2019 yılının Şubat ayından itibaren ise Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan sertifika alan yayınevlerinin, kitap veya süreli yayınlarda, dağıtımcılara, kitabevlerine ve doğrudan okurlara (tüketiciye) yaptıkları satışlarda katma değer vergisi kaldırmıştı. Yayınvelerini destekleme amaçlı bu değişiklik sonrasında kitaplarla ilgili istatistiklere baktığımızda karşımıza ilginç veriler çıkıyor. Eldeki veriler eşliğinde Türkiye’de kitaba gereken değerin verilmediğini söyleyebiliriz.

Türkiye’de okuryazarlık oranı yüksek ama kitap okuma oranı düşük

Okuryazarlık kabaca okuma ve yazma becerisi olarak tanımlansa da Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) hedefi, yaşam boyunca bu becerilerin sürekli olarak geliştirilmesidir. Türkiye’de zorunlu eğitimle birlikte genç nesilde okuryazarlık yüzde 100'e ulaşmak üzere. Anadolu Ajansı'nın TÜİK verilerinden derlediği bilgilere göre,  "2009-2018 yıllarını kapsayan 10 yıllık dönemde 15 ve yukarı yaş grubunda okuryazar olmayan nüfus oranı yüzde 9,2'den yüzde 3,6'ya geriledi. Söz konusu oran erkeklerde yüzde 3,6'dan yüzde 1,1'e, kadınlarda yüzde 14,7'den yüzde 6,1'e düştü."

Ancak okuma yetisine sahip bireylerin artması ile okuma oranlarının da aynı doğrultuda arttığını söylemek mümkün değil. Doğruluk Payı'nın "Kitap ve Kütüphane İstatistikleri" başlıklı raporuna göre, Türkiye’de kitabevi sayısı yaklaşık 6.000. Yıllara göre yayınevi sayısına baktığımızda ise, 2008 yılından 2012 yılına kadar yayınevi sayısında artış yaşandığı, 2013 yılından itibaren ise sabit bir seyir izlediği gözleniyor.

2018'de, yaşanan kağıt krizine rağmen bandrollü basılan kitap sayısı azalmadı

Bandrol dağıtımı ve satışını yapan YAYFED’in (Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu) açıkladığı verilere göre 2018 yılında bandrolü 410 milyon 641 bin 305 adet kitap basıldı. Türkiye Yayıncılar Birliği sitesinde yer alan bilgilere göre, 2017 yılında 407 milyon 739 bin 008; 2016 yılında 404 milyon 129 bin 293 bandrollü kitap basıldı. Ancak, bandrollü yayımlanan kitapların yarıdan fazlasını (%52) sınavlara hazırlık kitaplarıyla yardımcı kaynak kitaplar oluşturuyor. 2018 yılında yayımlanan bandrollü kitapların 215 milyonunu bu türden eğitim kitapları oluşturuyor.   

Kültür yayıncılığında düşüş var

Araştırma-inceleme, edebiyat ve çocuk yayıncılığı alanlarından oluşan kültür yayıncılığı, 2018 yılında düşüşteydi. Araştırma-inceleme kitapları bir önceki yıla göre yüzde 4,04; edebiyat kitapları yüzde 1,41; çocuk ve ilk gençlik kitapları yüzde 1,42 oranında düşüş yaşadı. En çok artış ise dini yayınlarda yaşandı. Dini yayınlarda bir önceki yıla göre yüzde 5,21 artış gözlendi. En büyük düşüş ise tahmin edilebileceği gibi ithal yayınlarda yaşandı. İthal yayınlar bir önceki yıla göre yüzde 11,77 oranında azaldı.

Bilimsel kitapları okuyan yok

Türkiye Kitap Pazarı Raporu'na göre 2018 yılında bandrollü toplam 4 milyon 461 bin 008 adet kitap basılmış. Anadolu Ajansı'nın YÖK verilerinden yola çıkarak yaptığı habere göre ise 2018-2019 eğitim yılında üniversitelerde 7 milyon 740 bin 502 öğrenci öğrenim görüyor. Bu rakamlara göre neredeyse 2 öğrenciye 1 kitap düşüyor. Öte yandan, çeşit bakımından bilimsel kitap sayısında artış olduğu gözleniyor. 2017 yılında 8 bin 143 farklı akademik kitap yayımlanırken, 2018 yılında yüzde 32 artışla bu sayı 10 bin 751'e ulaşmış durumda.