Haber Üsküdar - Beyza Gezer

Medyanın dijitalleşmesi süreciyle birlikte foto muhabirliği de dönüşüyor. Türkiye'nin önde gelen foto muhabirleri, mesleğin bitmediği, hatta yeni şartlara uyum sağlayanların değerinin daha da arttığı görüşünde. 

Günümüzde hemen herkesin elinde çok iyi çözünürlükte görüntü alabilen telefonlar bulunuyor. Olay anında olay yerinde bulunan yurttaşlar ellerindeki telefonlarla fotoğraf ve video çekip hızla sosyal medya hesaplarından paylaşıyorlar.

İçerisinde milyonlarca görsel barındıran stok fotoğraf siteleri abonelik yöntemiyle fotoğraflarını erişime açıyor. Milyonlarca görsel bir tık ötede artık. Bu da geleneksel foto muhabirliğ mesleğini etkiliyor. Peki dijitalleşme foto muhabirliğini bitiriyor mu, yoksa bu meslek başka bir yöne mi evriliyor? Bu soruları mesleğin tam içinden olan Anadolu Alansı foto muhabiri İsa Terli’ye sorduk.

Dijitalleşme foto muhabirliğini bitiriyor mu?

Gelişen iletişim teknolojilerinin medya alanında kullanılmasıyla ortaya çıkan 'yeni medya' terimi fotoğraf da dahil gazetecilik pratiklerini hızla değiştiriyor. İnternet mecrasının hayatımıza girmesinin ardından sosyal medyada anlık bilgi üretimi imkânı doğmuş, bununla beraber yurttaş gazeteciliği de ortaya çıkmıştı. Bu süreçte gazetecilik mesleği bir değişim ve dönüşüm içerisine girdi. Gazeteciler bu sürecin avantajları kadar dezavantajlarını da yaşıyor. Dijitalleşme bilgiye ulaşmayı, yeni bilgi üretmeyi ve bunu daha fazla kitleye ulaştırmayı çok kolaylaştırdı. Ancak bu pratiklik medya sektöründeki bazı meslek gruplarını ya yok ediyor ya da kendi dönüşümüyle birlikte o meslek grubunun işleyişini değiştiriyor. Ama bu sektör hep ayakta kalacak.  Artık farklı platformlar ortaya çıkıyor. Bugün sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımlar tartışılmaya başlandı. Hükûmetler gerçek dışı içeriklerle nasıl mücadele edebileceklerini tartışıyor. Reuters gibi ajanslar artık farklı bir şeyler yapmaya başladılar. Herhangi birinin sosyal medyada paylaştığı fotoğraftan sonra, o kişiyi buluyorlar ve o fotoğrafları lisanslıyorlar. Ama önce bu fotoğrafın gerçekliğini araştırıyorlar.

Kaliteli içerik üretmek isteyen medya kuruluşu foto muhabiri çalıştırmak zorunda mı?

Bakış açısı her zaman çok önemlidir. Fotoğraf açısı, arka planı ayarlamak herkesin yapabileceği bir şey değil. Teknoloji gelişebilir, değişebilir, her şey olabilir ama o fotoğrafı çekmek için yine bir insana ihtiyaç olacak. Teknoloji geliştikçe foto muhabiri için bazı şeyleri yapmak çok daha kolay oluyor. 15 sene önce fotoğraf çekiliyordu, film merkeze gönderiliyordu, orada yıkanıyordu. Bir sürü ekonomik külfet ve zaman kaybıydı. Eskiden çektiğin fotoğrafı göremiyordun. Şimdi çektiğin an renk ayarlarını dahi değiştirebiliyorsunuz. Ama yük de artıyor gibi. Çünkü bu sefer daha iyi olabilir düşüncesinin peşine düşüyorsunuz. Ekipmanlar değişebilir ama foto muhabirliği her zaman var olacak bir iştir.

Fotoğraf ihtiyacı arttığı halde neden foto muhabirleri işten çıkarılıyor?

Çok fotoğraf kullanılmak istenilen bir çağda foto muhabirleri işten çıkarılıyor. Müthiş bir fotoğraf ihtiyacı var ama foto muhabiri yok. Ajanslardan alırız mantığı var. Bu nedenle içerikler aynı olmaya başladı. Şu an şok durumunda medya. Ne olduğunu kimsenin anlayabildiğini düşünmüyorum.

Görüntülerin dijital manipülasyonu hakkında ne düşünüyorsunuz?

Fotoğraflardaki manipülasyon olayı bir foto muhabiri için kesinlikle olmaması gereken ve yapılmaması gereken kesin bir kuraldır. Etik bir ilkedir. Haber fotoğrafı çekiyorsanız, bir insanın, bir toplumun ya da bir hayvanın o anki sizin şahit olduğunuz durum neyse onu tarihe yazı ile değil de görsel olarak yansıtıyorsunuz. Tabii ki artık her fotoğraf fotoshopa girip çıkıyor. Ama fotoshopa giren fotoğraf manipüle edilmiştir, montajlanmıştır, olmayan bir şey eklenmiştir ya da olan bir şey çıkarılmıştır demek değildir. Arabayı sürebilmek için benzine ihtiyacımız var. Nasıl  benzin koyunca araba arabalığından bir şey kaybetmiyorsa, fotoğraf da fotoshopa girip çıktığında aslından bir şey kaybetmiyor. Fotoğrafı duygu olarak değiştirmek için o an çekerken yapmamız gerekiyor. 

Foto muhabirliği maddiyat için yapılabilecek bir meslek mi?

Hayır. Tabii ki çok iyi paralar kazanabilirler. Ama işini sevmeden ve amacın olmadan yapılabilecek bir meslek değil. Fotoğrafın sadece haber tarafı yok. Reklam tanıtımı, ürün katalog fotoğrafçılığı, sosyal medya fotoğrafçılığı gibi birçok alanı olduğu için herkes fotoğraf çekebiliyor. Gökkuşağı çıktığında çekip paylaştığınız zaman binlerce beğeni alıp o gün gündem olabiliyorsunuz. Dolayısıyla fotoğrafçılık kolaylaştı ama aynı zamanda basitleştiğinden değeri azaldı. Futbol maçına giden bir foto muhabiri futbolu bilmiyorsa oradaki bir sürü fotoğrafı kaçıracaktır. Foto muhabirliği sadece fotoğraf çekmek değil. Her şey hakkında bir şey bilmek gerekiyor. 

Depremzedelerin fotoğraflarının bu derece yayılması, küçük çocukların fotoğraflarının paylaşılması toplum tarafından etik karşılanmadı. Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?

Bu biraz sosyolojik tarafı olan bir şey. Benim gözümden yanlış bir şeymiş gibi gelmiyor. Tabii ki sınırlandırılabilir bir konu. Ama fotoğraftan çok yaşadıkları olay travmaya sebep olabilir. Onun dışında habercilik açısından görüntü, fotoğraf paylaşılması gayet normal. Zaman zaman şehit cenazelerimiz oluyor. Biz de orada görevli olarak fotoğraf çekiyoruz. Öncelikle hepimizin insan olduğunu bilmemiz ve empati kurmamız gerekiyor. Şehit yakınlarının yerine kendimizi koymamız gerekiyor. Onları rahatsız etmeden, o insanların gururunu kırmayacak şekilde, duygularını öldürmeyecek şekilde çekim yapmamız gerekiyor.