30 şehirde yerel gazeteler birleşti
Haber Üsküdar - Ebru Aktaş, Rabia Yılmaz, Gözde Güven
Türkiye’de yerel gazeteler hep sorunlarla birlikte anılıyor. En başta da ilan ve reklam gelirlerinin düşüklüğü, buna mukabil her geçen gün artan maliyetlerin yarattığı sorunlar konuşuluyor. Yerel medyanın dertlerine deva olması umuduyla Basın İlan Kurumu’nun öncülüğünde 2012 yılında uygulamaya konan proje çerçevesinde 30 şehirde gazeteler birleşti. Birleşme öncesinde 351 olan yerel gazete sayısı 128’e düştü. Haber Üsküdar olarak gazete birleşmelerinin peşine düştük, elde ettiğimiz bilgileri derledik, ulaşabildiğimiz yerel gazetecilerden bilgi ve görüş aldık.
Adıyaman: Gazete sayısı 7’den 3’e düştü
Gazete birleşmeleri Adıyaman'da 2016 yılında gerçekleşti. 7 olan gazete sayısı birleşme sonrası 3'e düştü. Birleşme öncesi yayımlanan Günebakış, Yeniyol, Doğuş, Işık, Olay, Gündem ve Bugün gazetelerinden sadece Günebakış, Yeniyol ve Işık yayın hayatına devam ediyor.
Adıyaman Güne Bakış gazetesi İmtiyaz Sahibi Mustafa Yücekaya, gazetelerin ekonomik nedenlerle birleşmeye zorlandıklarını ifade etti. “Birleşmeler sonucunda amaçlanan olumlu hedefe ulaşıldı mı” şeklindeki sorumuza şu karşılığı verdi: “Bazı konularda evet, bazı konularda hayır. Ekonomik anlamda birleşme, gazetelerin hayatiyetini devam ettirmeyi sağladı. Ancak bazı gazetelerde yönetim sorunu oluştu, fikir ayrılıkları gündeme geldi. Adıyaman’da şimdiye kadar bir sorun olmadan sürdürüldü. Önceleri Güne Bakış gazetemizin dışında Adıyaman’da Bugün, Doğuş, Yeniyol, Işık, Adıyaman Gündem, Adıyaman’da Olay olmak üzere 7 gazete bulunuyordu. Birleşmeden sonra Güne Bakış gazetesi, Yeniyol gazetesi ve Işık gazetesi olmak üzere 3 gazete yayın hayatına devam etti, halen de bu şekilde yayın hayatını sürdürüyoruz. Maddi olarak hedefe ulaşıldığı aşikârdır. Ofis, personel giderleriyle baskı ve diğer giderleri düşündüğünüzde önemli bir maliyetin azaldığı görülecektir. Birleşme sonrası bitme noktasına gelmiş ve ciddi sıkıntılar yaşayan gazeteler kısmen toparlandı ve kalitesini arttırdı.” Mustafa Yücekaya, “birleşme yönünde Basın İlan Kurumu’ndan herhangi bir tavsiye, telkin, yönlendirme aldınız mı” şeklindeki sorumuzu da cevaplandırdı: “Baskı değil de daha çok yol gösterme şeklinde oldu. Adıyaman’da Basın İlan Kurumu olmadığı için yerel gazetelerin muhatabı Adıyaman Valiliği Basın Müdürlüğü’ydü, halen de aynı kurumdur. Gazetelerin birleşmesi gündeme geldiğinde, farklı illerde denenen, kısmen de başarıya ulaşan birleşmeler konusunda fikir alışverişi, yol gösterme, önayak olma, toplantılar tertipleme gibi aydınlatıcı ve zaman zaman da ikna edici yol göstermeler de Basın İlan Kurumu ve Bölge Müdürlüklerince oldu.”
Afyonkarahisar: Gazete sayısı 21’den 12’e düştü
Gazete birleşmeleri Afyonkarahisar'da 2012 yılında gerçekleşti. 21 olan gazete sayısı birleşme olduktan sonra 13'e düştü. Basın İlan Kurumu’nun başlattığı görüşmeler neticesinde Haberci gazetesi de kapandı ve sayı 12’ye düştü. 2013’te yayına devam eden gazeteler şunlardı. Kocatepe, Türkeli, Odak, Lider, Kurtuluş, Görüntü, Hisar, Denge, Kadınana, Öncü, Anahaber, Gazete 3. Ancak 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında Afyon Merkez’de yayımlanan Kurtuluş, Lider ve Türkeli gazeteleri OHAL kararnamesiyle kapatıldı. Kapatılan gazetelerden Türkeli, yaklaşık 6 ay sonra 2017 başından yayımlanan yeni bir OHAL kararnamesiyle tekrar yayına başladı. Birleşmeler sonrasında Denge ve Öncü gazetelerinin de kapatıldığı anlaşılıyor, ancak bu gazetelerin akibeti konusunda bir bilgiye ulaşamadık. Günümüzde Afyonkarahisar’da 7 gazete yayımlanıyor: Türkeli, Anahaber, Gazete 3, Hisar, Kadınana, Kocatepe ve Odak.
Ağrı: Gazete sayısı 12'den 2'ye düşürüldü
Ağrı Valiliği'nin twitter hesabından 2018 yılında yapılan açıklamaya göre, gazeteler birleşme kararı aldı ve sayı 2'ye düşürüldü. Taşlıçay Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Hüseyin Arslan, gazete birleşmeleriyle gazetecilerin işsiz kaldığını ve gazete sahiplerinin az gazeteci çalıştırarak daha fazla kazandığını vurguladı. mlsaturkey.com'da yayımlanan haberde Arslan şunları söyledi: “Gazetecilik mesleği yok olma ve tamamen bitme riskiyle karşı karşıya bulunmaktadır. Gazetecilikten ziyade, ‘ihale gazeteciliği’ adı altında BİK’in oluşturduğu bir düzen türedi ve gazetelerin çoğu birleşmelere gitmektedir. İmtiyaz sahipleri daha çok para kazanmak ve az gazeteci çalıştırmak için, Ağrı’da var olan 12 gazeteyi birleştirerek iki gazeteye düşürmüştür. Bu nedenle yaklaşık 30 gazeteci işsiz kalmış, başka meslek alanlarına geçmişlerdir. Sadece BİK’in ilanlarıyla gazetelerin ayakta durması projesi tamamen ticarete dönüşmüştür. Öyle ki ilan almak için basın ve medya sektörü ile hiçbir ilgisi olmayan iş adamları paralarına para katmak için gazete alıyorlar. Aldıkları gazetelere resmi ilanlar alarak bu işi ticarete çevirdiler." BİK sayfasında yer alan bilgilere göre Ağrı Merkez'de Ağrı Hakimiyet ile Ağrı Memleket gazeteleri yayın hayatına devam etmektedir.
Antakya: Gazete sayısı 15’ten 8’e düştü
Basın İlan Kurumu Hatay Şubesi'nin başlattığı çalışma kapsamında 2013 yılında Antakya merkezde yayımlanan 15 gazete birleşerek gazete sayısını 8’e düşürdüler.
Ardahan: Gazete sayısı 15’ten 3’e düştü
Ardahan'da ilk gazete birleşmesi 2015 yılında yaşandı. Serhat Haber, Ardahan Ses Haber ve Ardahan Gündem gazeteleri Ardahan Haber çatısı altında birleştiler. Bu kentte ikinci gazete birleşmesi olayı ise 2017 yılında gerçekleşti. Serhatbirikim.com.tr’de yayımlanan haber göre, İstiklal, Kuzeydoğu, Ardahan Haber ve Doğu Güneşi gazeteleri 23 Şubat gazetesi çatısı altında birleşirken; Alsancak, Süreç ve Ardahan Ses gazeteleri de Hudut gazetesi çatısı altında bir araya geldiler. Böylece kentte, Ardahan Haberi, 23 Şubat ve Hudut gazetesi olmak üzere üç gazete kaldı. Süreç içinde Ardahan Haberi de sadece internette yayınlanmaya başladı.
Artvin: 6 gazete birleşerek gazete sayısı 2'ye düşürüldü
Artvin Merkez'de yayımlanan 6 gazete birleşme kararı aldı ve gazete sayısı 2'ye düşürüldü. Küresel Gazeteciler Konseyi Artvin İl Temsilcisi Aydın Tatar, yaptığı açıklamada, "İl merkezimizde 6 günlük gazete çıkıyordu. Geçtiğimiz günlerde Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü'ne bağlı Trabzon Şube Müdürlüğü’nün önerisiyle il merkezindeki 6 gazete birleşme kararı aldı. Ağustos ayının sonlarına doğru birleşmenin ardından “Artvin’de Haber” ve “Gündem Artvin” olmak üzere günlük 2 gazete yayın hayatını sürdürmektedir. Bu birleşme gazete sahiplerine hem ekonomik hem de haber anlamında büyük bir rahatlık sağlamıştır” dedi.
Batman: Gazete sayısı 12’den 5’e düştü
Batman' da 2013 yılında 12 gazete birleşti ve gazete sayısı 5'e düştü. Batman, Batman Sonsöz, Çağdaş, Rehber ve Pusula gazeteleri yayın hayatına devam ediyor. Batman gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Halit Biliz, Batman’da Basın İlan Kurumu’nun telkinleriyle birleşmenin gerçekleştiğini, BİK yetkililerinin “birleşmeyen kapanır” şeklinde ifadelerde bulunduklarını söyledi. Halit Biliz, birleşmeler sonucunda amaçlanan hedefe ulaşıldı mı şeklindeki sorumuza şu karşılığı verdi: “Birleşmeler sonucunda amaçlanan olumlu hedeflere ulaşılamadı. İlan miktarı düştü, maliyetler yine arttı, vasıfsız denilen, ilan almayan gazete sayısı Batman’da 20'yi buldu. Özel reklam alamaz hale geldiğimiz gibi “merdiven altı” gazete sayısında patlama oldu. Bir örnek verelim. İlan alan gazete sıkı bir denetime tabi tutuluyor. SGK, vergi, maaş, kira, baskı giderleri v.s. ile boğuşan vasıflı gazete, vergi mükellefi olmayan, SGK'sı olmayan, denetime tabi olmayan gazeteler karşısında zorlanmaktadır. Ayrıca, kurumlardan gelen bayram, yılbaşı reklamları BİK üzerinden gelince yüzde 15 kesinti ile bize geliyor. Ama vasıfsız merdiven altı gazetelere kesintisiz gidiyor. Ortada bariz ve müthiş bir adaletsizlik var.”
Batman Sonsöz gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hatice Türkan, Haber Üsküdar’a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “2013 yılında Basın İlan Kurumu yönlendirmesi (baskısı da denilebilir) ile Batman’daki gazeteler birleşme yoluna gitti. O tarihte Batman’da 12 günlük-vasıflı gazete yayımlamıyordu: Batman gazetesi, Barış gazetesi, Mezopotamya gazetesi, Batman Postası, Pusula gazetesi, Vizyon gazetesi, Batman Çağdaş gazetesi, Batman Medya, Batman Petrol gazetesi, Umut gazetesi, Doğuş gazetesi ve Batman Duruş gazetesi. 1 Haziran 2013 tarihindeki birleşme ile vasıflı gazete sayısı 4’e düşürüldü. Bunlar Batman gazetesi, Çağdaş gazetesi, Doğuş gazetesi ve Batman Postası gazetesidir. Diğer 8 gazete bu vasıflı gazetelerle ortak çıkmaya başladı. Kapanan gazetelerin personelleri işsiz kalınca günlük ya da haftalık gazeteler çıkarma yoluna gittiler. Tabii bunlar vasıfsız yani Basın İlan Kurumu’ndan destek almayan gazeteler. Bugün itibariyle Batman’da 4 vasıflı, 1 vasıf bekleyen gazete olmak üzere 5 gazete ile vasıflı olamayan 11 gazete yayın hayatını devam ettiriyor. Batman’da şu anda toplam 16 günlük, 6 haftalık olmak üzere toplam 22 gazete yayımlanıyor.”
Gazeteci Hatice Türkan, “Birleşme iyi mi oldu, kötü mü” şeklindeki sorumuzu da cevapladı: “Basın İlan Kurumu’nun 2013 yılında uyguladığı birleşme uygulaması basın görevini yapanları zor durumda bıraktı. Merdiven altı olarak da tabir edilen kes-kopyala-yapıştır mantığı ile yayımlanan gazeteler ile bu işi gerçek manada yapmaya çalışan, personel sayısı 7’den düşük olmayan, muhabir, yazı işleri müdürü ve editörleri ile tam kadro çalışan gazeteler rakip haline geldi, bu gazetelerin değer kaybetmesine yol açıldı. Birleşen gazete sahipleri arasında da zamanla uyuşmazlık ve anlaşmazlıklar yaşandı. Birleşen gazetelerden Batman gazetesi ve Batman Çağdaş gazetesi bugün yayın hayatını sürdürebiliyor. Birleşen gazetelerden Batman Postası KHK ile kapatıldı. Birleşen gazetelerden Doğuş gazetesi ise ortakları ile anlaşamadığı için isim hakkını bir başkasına sattı ve Sonsöz gazetesi olarak yayın hayatına devam ediyor. Gazeteler birleştikten sonra Batman Rehber gazetesi bekleme süresini tamamlayıp ilan hakkına sahip oldu. Bugün Batman Pusula gazetesi de resmi sürecini tamamladı ve vasıf almak için gün saymaya başladı. Anlayacağınız yerel basını birleştirme uygulaması Batman’da sancılı oldu. Birleşme uygulaması ile gazete sayısını azaltmak, resmi ilanları tek tek gazetelere göndermek yerine 1 gazeteye göndererek iş yükünü azaltmayı hedeflemişlerdi. Yerel basını kontrol altında tutmak da bu hedeflerden belki biriydi. Ancak amacına ulaşmadı. Çünkü bugün gazete sayısında yine patlama yaşandı. Merkez nüfusu 450 bin olan Batman’da şu anda 22 gazete yayımlanıyor. Gazete çıkarmak, maalesef izne tabi değil. Berber olurken bile ustalık, kalfalık, ruhsat gerekirken, gazete çıkarmak için savcılığa yazılı bir dilekçe vermeniz kâfi. Bunu hiç okumamış, hiçbir mesleği ve becerisi olmayan kişi de yapabiliyor. Bunun için diploma dahi gerekmiyor. Avukatlık gibi, eczacılık mesleği gibi, gazetecilik mesleğine de statü kazandırılmalı, Basın Meslek Yasası çıkarılmalı, gazete çıkarmanın kriterleri ve süreci olmalı, izne tabi olmalıdır. İletişim mezunu olma şartının da kriter olarak eklenmesi gerekmektedir.”
Bayburt: Gazete sayısı 9’dan 2’ye düştü
Bayburt'ta 2013 yılında 9 gazete birleşti ve gazete sayısı 2'ye düştü. Bayburt Sıla ve Çoruh’un Doğduğu Yer gazeteleri yayın hayatına devam ederken 2016 yılında Bayburt Havadis gazetesi de basılı olarak yayımlanmaya başladı.
Bingöl: Gazete sayısı 9'dan 3'e düştü
Bingöl'de 2020 yılında gerçekleşen birleşme sonucunda 9 olan yerel gazete sayısı 3'e düştü. Gazete Duvar'da yayımlanan birleşme haberine göre, günlük yayın yapan 9 gazete Günlük yayın yapan 9 gazete Çapakçur, Bingöl Kent Haber ve Sürmanşet adıyla yayımlanmaya devam edecek. Bingöl Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Mahmud Arda, yaptığı açıklamada gazetelerin resmi ilan sayısındaki düşüş ve maliyetlerdeki artış nedeniyle önemli zorluklarla karşı karşıya kaldığını söylemiş ve "Hem maliyetlerin düşürülmesi hem de içerik kalitesinin artırılması amacıyla alınan bu kararla birlikte artık üç gazete olarak yayın hayatına devam edilecektir” demiş.
Bolu: Gazete sayısı 7’den 3’e düştü
Gazete birleşmeleri Bolu'da 2016 yılında gerçekleşti. 7 olan gazete sayısı birleşme olduktan sonra 3'e düştü. Bolu Olay gazetesi ile Bolu Gündem gazetesi birleşti ve Olay Gündem adını aldı. Bolu Takip gazetesi ile Bolu Ekspres gazetesi, Bolu Takip gazetesi adı altında yayın hayatına devam etme kararı aldı. Köroğlu gazetesi de Memleketim Bolu gazetesinin resmi ilan hakkını satın aldı. Bolu Takip, Köroğlu ve Olay Gündem gazeteleri yayın hayatına devam ediyor.
Çorum: Gazete sayısı 7’den 3’e düştü
Gazete birleşmeleri Çorum'da 2015 yılında gerçekleşti. 7 olan gazete sayısı birleşme olduktan sonra 3'e düştü. Pusulagazetesi.net’te yayımlanan habere göre, Dost Haber, Kent Haber, Tek Yıldız ve Çrum gazeteleri sadece internet ortamında yayımlanma kararı alırken Çorum Hakimiyet, Çorum Haber, Kesin Karar gazeteleri basılı olarak yayımlanmaya devam ediyor.
Denizli: Gazete sayısı 8’den 5’e düştü
Gazete birleşmeleri Denizli'de 2013 yılında gerçekleşti. 8 olan gazete sayısı birleşme olduktan sonra 5'e düştü. Deha 20, Denizli, Gündem, Hizmet, Horoz, Kulvar, Meydan ve Olay gazetelerinden sadece Deha 20, Denizli, Hizmet, Horoz, Olay gazeteleri yayın hayatına devam ediyor.
Elazığ: Gazete sayısı 12’den 4’e düştü
Gazete birleşmeleri Elazığ'da 2015 yılında gerçekleşti. 12 olan gazete sayısı birleşme olduktan sonra 4'e düştü. Günışığı, Yeni Ufuk, Günebakış, Hâkimiyet, Nurhak, Uluova, HaberKent, Turan, Yeni Çağ, Fırat, Ayışığı, Birlik Haber gazetelerinden sadece Günışığı, Hakimiyet, Haberkent, Fırat gazeteleri yayın hayatına devam ediyor.
Erzurum: Gazete sayısı 16’dan 4’e düştü
Türkiye’de ilk gazete birleşmeleri Erzurum'da 2012 yılında gerçekleşti. 16 olan gazete sayısı birleşme sonrası 4'e düştü. Milletin Sesi, Haber Doğu, Dava, Olaylara Yorum, Ekspres, Manşet, Albayrak, Sıla, Yeni Kuşak, Ufuk 2000, Göktürk, Erzurum, Palandöken, Zafer, Kurtuluş, Doğu’dan Doğan Güneş gazetelerinden sadece Milletin Sesi, Ekspres, Yeni Kuşak, Palandöken gazeteleri olarak yayın hayatına devam etme kararı aldılar. Ancak süreç içinde el değiştirmeler yaşandı. Günümüzde Güne Bakış, Milletin Sesi, Pusula ve Yenigün gazeteleri yayımlanıyor.
Hakkari: Gazete sayısı 11’den 2’ye düştü
Hakkari’de günlük yayın yapan yerel gazetelerin sayısı 2017 yılında gerçekleşen birleşmelerle 11’den 2’ye düşürüldü. Halkın Sesi, Yeni Hakkari, Demokrat Gazetesi, İl Sesi, Doğu’nun Sesi, Hakkari Ekspresi, Berçelan, Hakkari Posta, Haber 30, Haberdar ve Yankı Gazetesi vardı. Birleşme sonrasında sadece Halkın Sesi gazetesi ile İl Sesi gazetesi yayın hayatına devam ediyor.
Kars: Gazete sayısı 13’ten 2’ye düştü
2016 yılında Kars’ta yayımlanan 13 yerel gazete aralarında anlaşarak bir şirket kurdular. Kurulan şirket bünyesinde Denge ve Kars Manşet isimli 2 gazete yayımlanmaya başladı. Birleşme kararı alan gazeteler şunlardı: Hüryurt, Halk, Kars Postası, Ölçek, Önder, Kars Haber, Serhat Kars, Bora, Denge, Gündem, Kars Manşet, Objektif ve Kars Siyaset. Ancak günümüzde Denge ve Kars Manşet gazetelerinin basılmadığı görülüyor. Basın İlan Kurumu sayfasında Kars Hakimiyet ve Kars Havadis isimli 2 gazete yer alıyor.
Kahramanmaraş: Gazete sayısı 11’den 2’ye düştü
2015 yılında 11 gazete birleşerek 2 gazeteye düştü. Marashaberler.com’da yayımlanan habere göre, Kahramanmaraş’ta Memleket, Objektif, Yorum, Akşam Postası, Maraş’ın Sesi, Yerel, Kahraman Kent, Akdeniz, Haberci, Bugün, Manşet isimli 11 gazete yayımlanmaktaydı. Birleşmeler sonrasında sadece Bugün ve Manşet gazeteleri yayın hayatında kaldı.
Kayseri: Gazete sayısı 14'ten 3'e düşürüldü
Kayseri Merkez'de yayımlanan 14 günlük gazete 2020 yılında birleşme kararı aldı ve gazete sayısı 3'e düşürüldü. Birleşme öncesi yayımlanan gazeteler şunlardı: Haber 38, Kent Haber, Kayseri Haber, Büyük Kayseri, Deniz Postası, Kayseri Olay, Kayseri Meydan, Kayseri Gündem, Anadolu Haber, E Haber, Yeni Haber, Star Haber, Hakimiyet, Ülker. Birleşme sonrasında oluşan gazete isimleri ise şöyle: Gazete Kayseri, Kayseri Anadolu Haber ve Kayseri Gerçek Haber. Kayseri Gazeteciler. Sabah gazetesinde yayımlanan habere göre, birleşme konusunda bir açıklama yapan Kayseri Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Veli Atınkaya, "Pandemi dolayısıyla yaşanan ekonomik sıkıntılardan kaynaklı olarak gazeteler çok ciddi tiraj kaybıyla karşı karşıya kaldı. Dolayısıyla dijital devrim geleneksel medyayı ciddi manada sıkıntıya soktu. Kayseri ölçeğinde baktığımızda 2013 yılına geldiğimizde Kayseri’de 21 tane günlük resmi ilan gazete vardı. O gün Basın İlan Kurumu bir denetim yaptı, Kayseri sıkıntılı bir süreç yaşadı. O sürecin sonunda 14-15 gazete kaldı. Geçtiğimiz hafta itibariyle Kayseri’de günlük çıkan ve resmi ilan alan 14 gazete vardı.. Kayseri’de günlük olarak çıkarılan 14 gazetemizden yarısından fazlası ekonomik bir darboğaz içerisindeydi. Diğer gazetelerimiz de kendi yağıyla kavruluyor veya ucu ucuna getiriyordu. Bu süreçte cemiyetimizin de dışında gazete patronu 6 arkadaşımız bir komisyon oluşturdular. Yarından itibaren Kayseri’de 3 gazete çıkacak" demiş.
Kırıkkale: Gazete sayısı 13’ten 4’e düştü
Kırıkkale'de 2018 yılında 13 gazete birleşti ve gazete sayısı 4' e düştü. İl, Yenigün, Manşet, Kalehaber gazeteleri yayın hayatına devam ediyor.
Kilis: 5 gazete birleşme kararı aldı ve gazete sayısı 2'ye düşürüldü
Kilis'te yayımlanan 5 gazete 2022 yılında birleşme kararı aldı. İGF Haber Ajansı tarafından yayımlanan habere göre, Hududeli gazetesi ile Vizyon Havadis gazetesi birleşti; Serhat Kilis, Kent ve Kilis’in Sesi gazeteleri de birleşerek ortak bir gazete çıkarma kararı aldı. Basın İlan Kurumu sayfasında yer alan bilgilere göre, Kilis'te Vizyon Havadis gazetesi ile Kent gazetesi yayın hayatına devam ediyor. Birleşme kararıyla ilgili olarak İGFA'ya açıklama yapan Küresel Gazeteciler Konseyi Kilis İl Temsilcisi Nezir Çağlar, resmi ilan sayısındaki düşüş ve maliyetlerdeki artış nedeniyle gazetelerin önemli bir zorlukla karşı karşıya kaldığını söyledi. Çağlar, yaşanan ekonomik krizin gazetelere de yansıdığını belirterek yerel basının zor durumda kaldığını ifade etti.
Konya: Gazete sayısı 14'ten 11'ye düştü
Konya'da diğer şehirlerden farklı bir süreç yaşandı. 2019 yılında ekonomik krizle birlikte zor bir süreçten geçen gazete yöneticileri bir araya gelerek sorunların çözümü için görüşmeler yaptılar. Bu görüşmeler neticesinde, mevcut gazetelerin ilan ve reklam gelirlerini arttırarak ayakta kalmalarını sağlamak için gazete sayısının düşürülmesi gerektiğini kararlaştırdılar. Bu çerçevede, Rasyonel Haber ve Telgraf gazeteleri kapanma kararı aldılar. Bundan yaklaşık bir ay sonra da 15 yıldır yayın yapan Memleket gazetesi kapandı. Konya Merkez'de halen yayın yapan yerel gazeteler şunlar: Anadolu'da Bugün, BBN Haber, Hakimiyet, Konya Postası, Konya Yenigün, Konya'nın Sesi, Merhaba, Pusula, Yeni Haber, Yeni Konya, Yeni Meram.
Telgraf gazetesi Genel Müdürü Yasin Duysak, kapanma kararını neden verdiklerini şöyle açıklamıştı: “14 gazete patronu oturduğumuzda, Konya’da gazete sayısının çok fazla olduğu fikrine varıldı. Bu anlamda gazetelerden hem fedakârlık hem de Konya basın tarihine altın harflerle geçilmesi gereken bu adımı birilerinin atması gerekliliği dillendirildi. Bizler 2 gazete, bu adımı atan tarafta olacağımızı beyan ederek yazılı basın hayatımıza noktayı koyuyoruz. Toplantılarda da ifade edildiği üzere Konya’da gazete sayısı ciddi anlamda fazla. Bu sayının iki gazete ile kalmayarak daha da düşmesi kanaatindeyim. Bu şekilde devam edecek olursa, hem gazete patronları hem de gazeteler yıpranmaya devam edecektir. Gazete sayısının azaltılması hem görsel hem yazılı hem de dijital medya ayağında saygınlık kazanacaktır.”
Malatya: Gazete sayısı 12’den 4’e düştü
Malatya’da gazeteler 2013 yılında birleşme kararı aldı. Görüş, Hamle, Bakış ve Yenimalatya gazeteleri birleşerek Yenimalatya adıyla, Hakimiyet, Gerçek, Nethaber ve Karar gazeteleri Hakimiyet gazetesi adıyla, Yenigün, Sürmanşet, Kenthaber ve Sonhaber gazeteleri Busabah adıyla yayın kararı aldı. Malatya Sonsöz gazetesi birleşme dışında kaldı.
T24’te yer alan bir haberde görüşlerine yer verilen Sonsöz gazetesi sahibi Ali Er, gazete birleşmelerini faydalı gördüğünü belirterek şunları söylemişti: “Malatya’da on iki, on üç gazete vardı. Her birisi yüz tane çıkarıyordu. Resmi kuruluşlara ve çevreye dağıtıyordu. Sigorta zorunluluğu olduğu için gazetelerinde karısını, oğlunu, kızını, gelinini sigortalı gösteriyordu. Gazetecilik yapan da gazeteyi kendisine ticari maksat yapan da aynı parayı alıyordu. Basın İlan Kurumu bunun farkına vardı. Dediler ki ‘Kardeşim siz kaliteli gazete çıkaracaksınız. Gazetelerin şu bu kriterleri var. Gazetelerin bütün gereklerini yerine getireceksiniz. Getirmediğiniz sürece biz sizi denetleriz. Ve sizi kapatırız.’ Kriterleri nelerdir? En az 100-150 tane bayide satılacak. İki yüz elli tane aboneniz olacak. Üçüncü kriteri de sigortalı gösterdikleriniz akrabalarınız olmayacak. Asıl gazete, gazeteci olacak. Yani bu işten ekmek yiyen insan olacak. Aynı soy isminden olursa olmaz. Devlet bunu önlemeye çalıştı. Devlet bunları birleşin diye zorlamadı. Kimseyi zorlamadı devlet dedi ki kaliteli gazete çıkaracaksınız.”
Basın İlan Kurumu verilerine göre, günümüzde Malatya Merkez'de 6 gazete yayımlanmakta: Anadolu'da Vuslat, Busabah, Nethaber, Malatya Sonsöz, Malatya Söz ve Yeni Malatya.
Mersin: Gazete sayısı 16’dan 9’a düştü
Mersin’de gazeteler 2012 yılında 16’den 9’a düştü. Anadolu, Mersin Ekonomi, Yenigün, Özgür Haber, Bugün Mersin ve Manşet gazeteleri kapandı. Günümüzde Mersin merkezde Mersin, Mersin İmece, Akdeniz, Çukurova, Güney, Yenigüney, Haberci, Hakimiyet isimli 8 gazete yayımlanıyor.
Muş: Gazete sayısı 8'den 2'ye düşürüldü
Muş'ta yayımlanan 8 yerel gazete 2020 yılında birleşme kararı aldı. Muş'ta birleşme öncesi yayımlanan gazetler şunlardı: Muş Manşet, Muşun Sesi, Muş Ekspres, Altınova, Muş Ovası, Muş İl Gazetesi, 30 Nisan, Günaydın Muş. Günümüzde Muş Merkez'de Memleket Havadis ile Muş Şark Haber gazeteleri yayın hayatını sürdürüyor. Muş Şark Haber sitesinde yayımlanan habere göre, yayın hayatını sürdüren gazeteleri çatısı altında toplayan Muş Basın Yayın Ltd. Şti. Müdürü Kadir Tunç, "Gazetelerin birleşmelerinde ekonomik nedenler ve daha kaliteli bir gazetecilik anlayışı etkin rol oynadı. İlan ve reklam gelirlerindeki düşüşün yanı sıra artan maliyetler sebebiyle zor günler geçiren yerel gazeteler uzun süreden beri devam eden birleşme kararında sonuca ulaştılar. Birçok ilde olduğu gibi Muş´ta da yerel gazetelerin birleşmesi yoluna gidildi. Bu kararın Muş ilinde basın sektöründe daha iyi sonuçlar vereceğinden ve daha kaliteli bir hizmetin devam edeceğinden hiç kimsenin şüphesi olmasın" demiş.
Sivas: Gazete sayısı 14’ten 3’e düştü
Sivas'ta 2013 yılında 14 gazete birleşti ve gazete sayısı 3'e düştü. Birleşme öncesi yayımlanan Demokrat, Sivas Cumhuriyet, Sivas Olay, Memleket Sivas, Anadolu, Yeniülke, Gazete Sivas, Hadiselerle Hakikat, Hürdoğan, Pusula Haber, Sivas'ın Sesi, Sivas Postası, İzci, Sivas Times, gazetelerinden 11’i kapatıldı ve sadece Sivas’ın Sesi, Hadiselerle Hakikat ve Memleket Sivas gazeteleri yayın hayatına devam etti. Bugün ise bu gazetelere Sivas İrade gazetesi eklendi.
Şanlıurfa: Gazete sayısı 26’dan 8’e düştü
Şanlıurfa'da 2015 yılında 26 gazete birleşti ve gazete sayısı 8'e düştü. Şanlıurfa, GAP Gündemi, İpekyolu, Urfa Star, Dünden Bugüne Şafak, Yeni Urfa, Olay ve Urfanatik gazeteleri yayın hayatına devam etti. Bugün ise Urfa Merkez’de yayımlanan gazeteler şunlar: Damga, GAP Gündemi, İpekyol, Şanlıurfa, Olay, Değişim, Urfanatik, Yeniurfa.
Şırnak: Gazete sayısı 5'ten 2'ye düştü
2019 yılında alınan birleşme kararıyla gazete sayısı 5'ten 2'ye düşürüldü. Yeni Şırnak Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Cafer Balık, journo.com.tr sitesinde yayımlanan bir haberde şunları söyledi: "Şırnak’ta yayınını sürdüren beş gazete ekonomik nedenlerden dolayı birleşme kararı aldı. Şırnak’ta şu an iki gazete yayın yapmaktadır. Bilindiği gibi yerel basınımız zor ekonomik koşullarda fedakarca görev yapıyor." BİK sayfasında yer alan bilgiye göre, Şırnak Merkez'de Şırnak Haber ile Şırnak Olay gazeteleri yayın hayatını sürdürmektedir.
Tokat: Gazete sayısı 9’dan 4’e düştü
Tokat'ta 2015 yılında 9 gazete birleşti ve gazete sayısı 4' e düştü. Birleşme öncesi yayımlanan Tokat Haber, Güneş, Tokat, Bölge Ekspres, Sesimiz, Hürsöz, Hürses, Yeni Tokat ve Pusula gazeteleri Tokat Haber, Tokat, Hürsöz ve Sesimiz gazeteleri olarak devam etme kararı aldılar. Günümüzde ise Tokat merkezde Sesimiz gazetesi yerine Tokat Güneş gazetesi yayımlanıyor.
Van: Gazete sayısı 12’den 6’ya düştü
Van' da 2013 yılında 12 gazete birleşti ve gazete sayısı 6'ya düştü. Birleşme öncesi yayımlanan Van Postası, Doğu Anadolu, Vangölü Ekspres, Van Haber, Şark Yıldızı ve İkinisan gazetelerinden sadece Bölge, Prestij, Şehrivan, Vanolay, Vansesi, İpekyolu gazetelerinin devamına karar verildi. Günümüzde İpekyolu gazetesi yerine Yeni Doğu gazetesi yayımlanıyor.
Isparta’da birleşme kararı alındı, ancak uygulanmadı
Isparta'da 2012 sonunda 11 gazete birleşme kararı aldı. Isparta Çözüm, Demokrat, Gülses, Haber, Isparta, Isparta Ekspres, İlke, Manşet, Nokta, Objektif, Oluşum, Akdeniz isimli yerel gazeteler Akdeniz, Demokrat ve Haber gazeteleri olarak devam edeceklerdi. Ancak bu karar uygulanmadı. Günümüzde gazete sayısı 13’e çıkmış görünüyor: Isparta Çözüm, Demokrat, Gülkent, Gülses, Haber, Isparta, Isparta Ekspres, Isparta Postası, İlke, Manşet, Nokta, Objektif, Oluşum. Medya32.com’da yer alan bir habere göre, Isparta Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Şevket Karahan, yerel gazetelerin ekonomik krizden çıkabilmek için birleşmeleri gerektiğini belirten bir açıklama yaptı. “İlimiz merkezinde 13 adet yerel gazete vardır. Bu gazetelerin en az 4’e düşürülmesi gerekmektedir.”
Bazı ilçelerde de gazeteler birleşti
2014 yılında Ankara’nın Polatlı ilçesinde 8 gazete birleşme kararı aldı ve 4 gazete olarak çıkmaya başladı. Birleşme sonrasında Duatepe, Gazete Ayrıntı, İstiklal ve Polatlı Postası gazeteleri yayın hayatına devam ederken, Polatlı Haber, Gordion, 13 Eylül ve Ekspres gazeteleri kapatıldı. 2015 yılında Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde yayımlanmakta olan Malabadi, Olay, Barış ve Mezopotamya gazeteleri tek bir çatı altında birleşme kararı aldılar. Geçici olarak Mezopotamya adını kullanan gazete günümüzde Malabadi adıyla yayımlanıyor.
Basın İlan Kurumu gazete birleşmelerinde aktif rol oynadı
Yapılan açıklamalardan, Basın İlan Kurumu’nun yerel gazeteler birleşin baskısı yaptığı açıkça görülüyor. Dönemin BİK Müdürü Mehmet Atalay 2012 yılında yaşanan Erzurum’da yaşanan ilk gazete birleşmeleri sonrasında yaptığı açıklamada şunları söyledi: "Daha iyi habercilik için, daha güçlü bir medya için Erzurum basınının yaptığı bu güç birliğini önemsiyoruz, destekliyoruz. Basın mesleği için Erzurum'dan daha iyi muhabirler, foto-muhabirleri, köşe yazarları yetişecektir. Erzurum'da yerel basının finansal anlamdaki sıkıntısının çözümüne model olacak, resmi ilan ve özel sektör ilanları pastasını büyütecek önemli bir adım attık. Erzurum'daki güç birliğinin diğer illerimize de örnek olmasını bekliyoruz."
Gazete birleşmelerinde BİK’in rolü dönemin Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’ın 2012’de Bolu’da yaptığı konuşmada net biçimde görülüyor: “500 tirajı olduğu görülen bir gazetenin bayi satışı 3 bile değil. Sadece 500 tane basıp bizden 20 bin lira ilan parası alıyor. Haksızlık değil mi? Dolayısıyla buna da bir çekidüzen getireceğiz. Yerel medya bizden ilan aracılığıyla çok destek alıyor. Şimdi biz bu gazetelerin birleştirilmesi yoluna gideceğiz. Mehmet Atalay beyin en büyük uğraşı da bu.”
Gazete birleşmeleri sırasında Erzurum Gazeteciler Cemiyeti Başkanı olan Kadir Sabuncuoğlu, bianet.org’da yayımlanan bir habere göre, Basın İlan Kurumu’nun denetleme sonrasında bazı gazeteleri kapatacakmış havası yaratarak ‘emrivaki’ yaptığını savunuyor.
İrvan: Gazete birleşmeleri beklenen etkiyi yapmamış görünüyor
Gazete birleşmeleri konusunda görüşlerine başvurduğumuz Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Süleyman İrvan, 2012’de başlayan yerel gazete birleşmelerinin arzulanan sonuçları verdiğini söylemenin zor olduğunu söyledi. İrvan, “Yerel medyada çalışan gazetecilerle yaptığım görüşmelerde birleşmelerin olumlu sonuçlar verdiğini söyleyen gazeteci sayısının çok az olduğunu gördüm. Çoğu gazeteci gazete tirajlarında artma yaşanmadığını, birleşme sonucunda birçok muhabirin işsiz kaldığını ifade ediyorlar. Oysa tam tersi bir etki yapması bekleniyordu. İki gazeteyi birleştirince gazetenin tirajı iki katına çıkmıyor maalesef. 2018’de başlayan ve devam eden ekonomik kriz de yerel medyayı sarsmış durumda. Türkiye Gazeteciler Federasyonu Başkanı Yılmaz Karaca 17 Aralık’ta yaptığı bir açıklamada 1150 yerel gazeteden 125’inin ekonomik sorunlar nedeniyle kapandığını söyledi. Eğer gerçek buysa, durum vahim demektir. Yerel gazeteleri kurtarmak için birleşme dışında başka politikalar geliştirmek lazım” dedi.
NOT: Habere güncelleme yapılmıştır (24 Mart 2022)