"Halk arasında var olan, kan kanseri eşittir ölüm önyargısını kırmamız lazım"

Haber Üsküdar - Ayşe Elmas

Çocuk hekimi Uzman Dr. Barış Yılmaz ile Covid-19 salgınını, çocukların ve özellikle de risk grubunda olan lösemili çocukların bu süreçte ne gibi önlemler almaları gerektiğini konuştuk.

Bize kendinizi tanıtır mısınız? 

Ben çocuk hekimiyim. Eğitimimi Cerrahpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde tamamladım. Çocuk Sağlığı Hastalıkları Uzmanlığını Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim Araştırma Hastanesi’nde, yan dal asistanlığımı ise Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi yan dalı olarak Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden yaptım.

Bir doktor olarak ülkemizde yaşanan Kovid-19 salgını hayatınızı nasıl etkiledi?

Öncelikle şunu söylemeliyim ki hekim olarak bulunduğumuz koşullar değişse de yaptığımız iş değişmedi. Biz yine Hematoloji ve Onkoloji hasta grubu ve Pediatrik hasta grubuyla uğraşmaya devam ettik. Hiçbir şekilde ara vermedik. Mevcut tempomuz artmadı ya da azalmadı. Hastane koşulları değişti ve salgın nedeniyle hasta risk gruplarımız arttı.

Çocuk sağlığında Kovid-19’un oluşturduğu tehditler nelerdir? Bu tehditlere karşı nasıl önlemler alınmalı ve korunabilmeleri için çocuklara nasıl anlatılmalıdır?

Çocukların alacakları önlemler yetişkinlerden farklı değil. Onlar da maske takmalı, sosyal mesafeyi korumalı, el yüz hijyenine dikkat etmeli, kalabalık ortamlardan uzak durmalı ve bulundukları ortamlar sürekli havalandırılmalıdır. Çocuklara bunu nasıl anlatırız? İşte bu zor. Belli yaş grubundaki çocuklar bunu rahatlıkla anlasa da oyun çocukluğu (3-6) yaş grubundakilere bunları anlatmak gerçekten zor. Oyun oynayacaksa da açık havada, olabildiğince sosyal mesafenin korunduğu oyunlar oynamalılar. Okullarda ise sosyal mesafe korunarak eğitim yapılmalı, maske takılmalı, sınıflar sürekli havalandırılmalı. Bunların koruyucu etkisi olduğunu biliyoruz. Beslenme ürünleri hakeza, evden kendi hijyenini bildikleri, kimsenin dokunmadığı yiyecekler olmalı. Toplu kantin, cafe gibi yerlerden uzak durmalılar.

Peki lösemili çocukların, risk grubunda olmayan çocuklara nazaran nelere dikkat etmeleri gerekir?

Biz zaten lösemili çocuklarımızı Kovid-19 dışındaki enfeksiyonlardan korumak için bu saydığımız maske, mesafe, hijyen konularını daha öncesinde de söylüyorduk. Bunların korona olmalarına gerek yok. Her türlü enfeksiyon etkeni bu yaş grubunda olan hastalar için risk. Bu yüzden kalabalık ortamlardan uzak durmalarını, kesinlikle kimseyle yakın temasta bulunmamalarını, ortak tuvalet, eşya vs. kullanmamalarını ve sürekli iyi pişmiş gıdalarla evden beslenmelerini, dışardan açıktan gıda tüketmemelerini dikkatle söylüyorduk. Aynı koşullarda aynı önlemlere devam ediyorlar, ekstra bir şey söylemiyoruz.

Lösemi nedir, bize açıklar mısınız?

Lösemi en kaba tabiriyle kan hücrelerini kemik iliğinde oluşturan öncül hücrelerin aşırı çoğalmasıyla beraber kendini gösteren, kemik iliğinden başlayıp yayılan bir kanser türüdür.

Löseminin belirtileri nedir?

Çok çeşitli olabilir. En sık, kemik iliğindeki hücrelerin yetersizlik bulgularıyla kendisini gösterir. Trombosit düşüklüğüne bağlı olarak vücutta kanama, morarma, döküntülü cilt lezyonları olabilir. Beyaz hücrelerin eksikliğine bağlı ateş, açıklanamayan ve beklenmedik enfeksiyonlar veya enfeksiyon dışı ateş olabilir, kemik ağrıları gibi bulgular vardır. Ateş, kilo kaybı, terleme üçlüsü sık olur. Bunun dışında kırmızı hücre eksiliğine bağlı (anemi) halsizlik, yorgunluk, bitkinlik gibi bulgularla açığa çıkabilir. Löseminin tipik bulguları bunlardır ama pek çok değişik bulgularla da karşımıza çıkabilir.

Lösemi çocuklarda en sık hangi yaşlarda görülür?

Lösemi her yaşta görülür, yeni doğandan ileri yaşa kadar her yaşta görülebilir. Sık görüldüğü yaş yok. Aşağı yukarı sıklığı 18 yaş altında 100 binde bir civarındadır ve her yaşta görülebilir. Çocuklarda görüldüğü yaş genellikle 2-6 yaş arası bir grup, 6-18 arası başka bir grup olarak söylenebilir.

Löseminin tedavisi var mıdır?

Lösemi başlığı çok büyük bir başlık. Löseminin tedavisi elbette ki vardır. Genetik özelliklerine, hastanın yaş grubuna, tedavi yanıtına göre löseminin tedavisi yüzde 65-70’lerden başlayıp yüzde 95’lere kadar çıkan oranlarda löseminin tedavisi mümkündür. Akut miyeloid lösemi (AML), akut lenfositik lösemi (ALL), ,kronik miyeloid lösemi (KML), kronik lenfositik lösemi (KLL), akut lösemi gibi alt tipleri vardır.

Bu pandemi dönemi hastalarınızı nasıl etkiledi?

Biz optimal düzeyde hastalarımızı enfeksiyonlardan korumakla mükelleftik ve bunu hasta grubuna zaten anlatıyorduk. Kovid-19 sürecine ise kolay adapte oldular. Kalabalığa girmemek, öncesinden temel prensibimizdi. Bu yüzden adaptasyonu diğer çocuklara ve hasta gruplarına göre daha kolay oldu. Yakalanan hastalarımız korktuğumuz kadar ağır geçirmedi. Beklediğimizin altında semptom olmasından ve daha hafif geçirmelerinden mutluyuz. Birkaç ağır vakamız oldu ama onlar da hastanede iyi bakımla, temel destek tedavileriyle bu hastalığı atlattılar.

Peki siz hastanede, çalışma ortamında ne gibi önlemler alıyorsunuz?

Çalışma ortamında dışarıda olduğu gibi olabildiğince kalabalık ortamlarda bulunmamaya, maskesiz dolaşmamaya ve sürekli dezenfektanlarla elimizi temiz tutmaya çalışıyoruz. Olabildiğince hastalarla da teması az tutmaya, olabildiğince de hijyenik ortamlarda bulunmaya ve bulunduğumuz ortamı hijyenik tutmaya, her girdiğimiz yeri havalandırmaya çalışıyoruz. Sosyal mesafeyi poliklinik şartlarında da, servis şartlarında da korumaya çalışıyoruz.

Son olarak, eklemek istediğiniz bir şey var mıdır?

Çocukluk çağında lösemi tedavi edilebilir bir hastalıktır. Halk arasında var olan kan kanseri eşittir ölüm önyargısını kırmamız lazım. Maalesef ki böyle bir önyargı var. Tabii ki lösemi tedavisi meşakkatlidir, uzundur, ancak özellikle son 10 yılda gelişen ilaç tedavisi, artan bakım şartları, destek tedavilerinin önem kazanması ve bilimin desteğiyle artan ilaç seçenekleriyle lösemi yüzde 90’ın üzerine çıkan değerlerle tedavi edilebilir bir hastalık olma yolundadır. Minimum yan etkilerle minimum uzun dönem etkilerini de azaltarak sonrası için tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu, bu çocuklarımızın ileride normal yaşamlarına devam ettiklerini vurgulamak istiyorum. Bunun en güzel örneği de sensin. Bu yaşında sağlıklı bir genç kız olarak geldin ve bizimle röportaj yaptın. Bu fırsatı bana verdiğin için teşekkür ediyorum. Kovid-19 salgını ile ilgili uyarılar boş değildir. Salgın şu an Mart-Nisan aylarından daha ağır seyrediyor. Bu yüzden üstüne vurgu yapa yapa eğer dışarıda gerçekten işiniz yoksa, gerçekten orada olmanız gerekmiyorsa evinizde kalın diyorum. Mutlu sağlıklı günler diliyorum.