Yabancı futbolcu kuralı yapboza döndü

Haber Üsküdar - Ahmet Kenan Çelik ve Eren Bilaloğlu

Her şey 1951 yılında başladı. Sabah gazetesinde 2012’de yayımlanan bir habere göre, İstanbul’daki Adalet futbol kulübünün zeytinyağı tüccarı olan başkanı Sadri Bey, İtalya’dan alacağına karşılık olarak Arjantinli Oscar Garo isimli fubolcuyu transfer eder. Türkiye futbol takımlarına transfer edilen ilk yabancı futbolcu olan Oscar Garo’nun herhangi bir maça çıkıp çıkmadığına ilişkin internet kaynaklarında bilgi yok. Rivayet odur ki, hiç maç oynamadan kaçıp gitmiş. Kendisi hakkında bulabildiğimiz tek fotoğraf aşağıda yer alıyor. O yıllarda çıkarılan futbol yönetmeliğine göre futbol takımları sadece 1 yabancı futbolcu oynatabilmektedir. Elimizde, o yıllarda başka futbol takımlarının kimleri transfer ettiğine ilişkin de bir bilgi yok. 

Yabancı futbolcu kuralı tam 13 kez değişti, 14. ve 15. yolda

Süper Lig takımlarının sahip olabilecekleri yabancı oyuncu sayısı 1966 yılında ikiye çıkarılmış ve tam 23 yıl bu şekilde devam etmiş ancak ne olduysa olmuş ve 1989 yılından itibaren kurallar sık sık değişmeye başlamış. Değişik kaynaklardan topladığımız bilgilere göre yabancı futbolcu kuralı bugüne kadar tam 13 kez değişmiş.

1951 ⇒ 1 yabancı kuralı

1966 ⇒ 2 yabancı kuralı

1989-1990 ⇒ 3 yabancı kuralı

1996-1997 ⇒ 3+1 yabancı kuralı

1998-1999 ⇒ 5 yabancı kuralı

2000-2001 ⇒ 5+1 yabancı kuralı

2001-2002 ⇒ 5+1+2 yabancı kuralı

2005-2006 ⇒ 6 yabancı kuralı

2007-2008 ⇒ 6+1, 6+2 yabancı kuralı

2010-2011 ⇒ 6+2+2 yabancı kuralı

2013-2014 ⇒ 10 yabancı kuralı

2014-2015 ⇒ 8 yabancı kuralı

2015-2016 ⇒ 14 yabancı kuralı

2021-2022 ⇒ 8+6 yabancı kuralı

Türkiye Futbol Federasyonu’nun 2021-2022 futbol sezonu için aldığı 8+6 kuralına ilaveten yine aynı kararda 2022-2023 sezonu için 7+5, 2023-2024 sezonu için de 6+4 kuralını uygulayacağı açıklandı.

2000li yıllarda Süper Ligi Brezilyalılar domine etti

2000-2001 futbol sezonunda süper ligdeki yabancı futbolcu sıralamasında ilk sırada 16 futbolcu ile Almanya, ikinci sırada 15 futbolcu ile Sırbistan gelirken, Brezilya 14 futbolcu ile üçüncü sıraya çıkmıştı. Brezilya bir önceki sezonda da 8 futbolcu ile dördüncü sırada idi. Ancak 2001-2002 sezonunda 21 futbolcu ile birinciliğe yükselen Brezilya, birinciliği bir daha hiç kaptırmadı. Rekor 2008-2009 yılında 40 futbolcu ile kırıldı.

Brezilya’yı Nijeryalı ve Fransız futbolcular takip ediyor

Süper Lig’in son 5 sezonundaki yabancı futbolculara bakıldığında, ortalama 33 futbolcuyla açık ara önde olan Brezilya’yı Nijeryalı ve Fransız futbolcular izliyor. Bu iki ülke ortalama 13.4 futbolcuyla Süper Lig takımlarına katkı yapıyor. Ardından ortalama 12 futbolcuyla Senegal ve Portekiz, 10 futbolcuyla Bosna-Hersek, 9.8 futbolcuyla Fas, 9.4 futbolcuyla Gana, 8.6 futbolcuyla Almanya ve 7.4 futbolcu ortalamasıyla Hollanda geliyor.

126 ülkeden 2575 yabancı futbolcu

Futbol istatistikleri yayımlayan transfermarkt.com.tr sitesinde 1986-1987 sezonundan itibaren Türkiye Süper Ligi’nde oynayan yabancı futbolculara ilişkin bilgiler bulunuyor. Bu çerçevede yaptığımız araştırmada, Türkiye Süper Ligi’nde tam 126 farklı ülkeden 2575 futbolcunun oynadığı görülüyor. Listenin başında tahmin edileceği gibi Brezilya yer alıyor. Bugüne kadar Brezilyalı 303 futbolcu Süper Lig’de oynadı. Bu ülkeyi 117 futbolcu ile Almanya, 103 futbolcu ile Sırbistan izliyor.

Teknik direktörler değişen yabancı kuralına tepkili

En son 2021 yılında kural değiştiğinde Türkiye Futbol federasyonu Başkanı Nihat Özdemir şunları söylemişti: “Birçok maçta birçok takım 11 yabancıyla sahaya çıktı. Hiçbir Türk futbolcuya önem vermediler… Sahada 8'den fazla yabancı istemiyoruz. Buna karar verirken geçmiş yıllara baktık. Geçen sezon ortalama 7.2 yabancı oynatılmış. 20 takım içinde birçok kulüp 8+6'nın uygun olduğunu düşünüyor. Biz bu kararı bir yıl önce almıştık. 3 yıllık bir periyotta uygulayacaktık. Uzun zaman çalışmalarla aldığımız bir karardı. Pandemi nedeniyle kararımızı bir yıl erteledik. Biz Türk sporcusuna, Türk futbolcusuna değer verilmesini istiyoruz."

Fatih Terim (Galatasaray): “Oyuncuyu yabancı-yerli diye ayıramazsınız”

Karar çıktığında Galatasaray futbol takımının teknik direktörü olan fatih Terim karara tepki göstermişti: “Diyorlar ki ‘Çok yaşlı oyunculara gereksiz paralar veriliyor’. Kardeşim, kulübün tasarrufu seni ne ilgilendirir? UEFA karışmıyor, ‘Uymazsan ceza veririm’ diyor. Kulüplerin ikna olması lazım. Ortak konsensüs sağlayarak kararı almak lazım. Bu, Türk futbolcularına zarar veren bir hadise değildir asla. Oyuncuyu yabancı-yerli diye ayıramazsınız. Ben geçen sene aşağı yukarı 10-11 Türk’le oynadım, yabancı serbestti. Parayı kulüplerin verdiği bir yerde kararı da onların vermesi gerekir. Bunun için UEFA ve TFF’nin kriterleri var zaten. Sattığınız kadar almanın ne kadar zor olduğunu gelin bize sorun. Ben, ‘bu kadar fazla yabancı olduğu zaman Türk oyuncusu yetişmiyor’ anlayışına hiçbir zaman inanmadım ve buradan zarar görecek olan da bendim o dönem. Biz 2016’ya gittik. AB vatandaşlarının zaten dolaşımının serbest olduğu Avrupa’da yabancı oyuncular serbest.”

Sergen Yalçın (Beşiktaş): “Yabancı kuralı anlamsız"
Beşiktaş teknik direktörü Sergen Yalçın, yabancı kuralını şu sözlerle eleştirdi: “İyi bir yerli oyuncu almamız lazım. Çünkü malum, yabancı kuralı. Dünyada başka yerde var mı bilmiyorum. Anlamsız kural. Bugün Batshuayi'yi oyuna alırken işte yerli oyuncu koymak zorundayız. Bu yabancı kuralı çok anlamsız. Çok doğru bulmuyorum.”

İbrahim Üzülmez (Ankaragücü): "Kaos olacağını söyleyebilirim”

Ankaragücü Teknik Direktörü İbrahim Üzülmez, yabancı kısıtlamasının kaosa neden olacağını söyledi: “Transfer nasıl olacak, hazırlık aşaması nasıl olacak bilmiyoruz. Herkes şu an can derdinde, bu bizim için ikinci aşamada. Yabancı kriteri konusunda şunu söylemeliyim. Bizim bu süreçte Avrupa'ya giden çok fazla gitti milli oyuncumuz oldu. Çok futbolcumuz yurt dışına gitti. Yabancı sayısına takılmamak lazım. Belli kriterler konabilir ama kısıtlayarak da çözüme kavuşamayız. Yabancıyı kısıtlayacağız yerli oyuncuların fiyatı artacak.”