Eurovision yarışması, gerçekti hayal oldu
Haber Üsküdar - Ahmet Mahmut Ayvalıoğlu
Dünyanın en büyük müzik yarışmalarından biri olan Eurovision, 1956 yılından beri Avrupa ülkelerinin katıldığı bir müzik yarışması. Irkı, cinsiyeti, yaşı, dini, siyasi görüşü ne olursa olsun herkesin eğlendiği, heyecan yaşadığı, kendi ülkelerinin kazanması için çaba gösterdiği bir yarışma.
En son 2021 yılında Hollanda'nın ev sahipliğinde yapılan yarışmada İtalya temsilcisi Maneskin ''Zitte e Buoni'' şarkısıyla yarışmayı kazandı. Birkaç yıldır olduğu gibi içinde bulunduğumuz 2022 yılında da Türkiye'nin Eurovision'a niçin katılmadığı tekrardan gündem oldu.
Türkiye en son 2012 yılında Can Bonomo ile yarışmaya katılmış ve yedinci olmuştu. 2013 yılında TRT oylama kurallarında yapılan değişikliği gerekçe göstererek yarışmaya katılmama kararı almıştı.
Bu haberde öncelikle Türkiye’nin 1975’ten 2012 yılına kadar tam 35 kez katıldığı Eurovision macerasını ortaya koymak istiyoruz.
Türkiye’nin Eurovision serüveni
⇒ 1975 Türkiye’nin Eurovision serüveni 1975 yılında başladı. Semiha Yankı, İsveç’in Stokholm kentinde yapılan yarışmada “Seninle Bir Dakika” isimli şarkısıyla sonuncu oldu.
⇒ 1978 Türkiye 1976 ve 1977 yıllarında yarışmaya katılmadı. 1978 yılında Fransa’nın başkenti Paris’te yapılan yarışmaya Türkiye adına Nilüfer ve Grup Nazar “Sevince” isimli şarkıyla katıldılar ve 18. oldular.
⇒ 1980 Türkiye 1979 yılında İsrail’de yapılan yarışmayı protesto ederek katılmadı. 1980 yılında Hollanda’nın Lahey kentinde yapılan yarışmada Türkiye’yi Ajda Pekkan “Aman Petrol” isimli şarkıyla temsil etti ve 15. oldu.
⇒ 1981 Ayşegül Aldinç, İrlanda’nın başkenti Dublin’de yapılan yarışmaya “Dönme Dolap” isimli şarkıyla katıldı ve 18. oldu.
⇒ 1982 İngiltere’nin Harrogate şehrinde yapılan yarışmada Türkiye’yi Neco “Hani” isimli şarkıyla temsil etti ve 15. oldu.
⇒ 1983 Çetin Alp, Almanya’nın Münih kentinde yapılan yarışmada Türkiye’yi “Opera” isimli şarkıyla temsil etti ve hiç puan alamadan sonuncu oldu.
⇒ 1984 Beş Yıl Önce, 10 Yıl Sonra grubu, “Halay” isimli şarkıyla Lüksemburg’da katıldığı yarışmada 12. oldu.
⇒ 1985 İsveç’in Göteburg kentinde yapılan yarışmada Türkiye’yi Mazhar Fuat Orhan üçlüsü “Aşık Oldum” isimli şarkıyla temsil etti ve 14. oldu.
⇒ 1986 Klips ve Onlar, Norveç’in Bergen kentinde yapılan yarışmada Türkiye’yi “Halley” isimli şarkıyla temsil etti ve 9. oldu.
⇒ 1987 Seyyal Taner ve Lokomotif, Belçika’nıb başkenti Brüksel’de düzenlenen yarışmada Türkiye’yi “Şarkım Sevgi Üstüne” isimli şarkıyla temsil etti ve sonuncu oldu.
⇒ 1988 İrlanda’nın Dublin kentinde düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Mazhar Fuat Özkan (MFÖ) “Sufi” isimli şarkıyla temsil etti ve 15. oldu.
⇒ 1989 İsviçre’nin Lozan kentinde düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Grup Pan “Bana Bana” isimli şarkıyla temsil ve 21. oldu.
⇒ 1990 Hırvatistan’ın başkenti Zagrep’te düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Kayahan “Gözlerinin Hapsindeyim” isimli şarkıyla temsil etti ve 17. oldu.
⇒ 1991 İtalya’nın başkenti Roma’da yapılan yarışmada Türkiye’yi İzel Çeliköz, Reyhan Karaca ve Can Uğurluer üçlüsü “İki Dakika” isimli şarkıyla temsil etti ve 12. oldu.
⇒ 1992 İsveç’in Malmö kentinde düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Aylin Vatankoş “Yaz Bitti” isimli şarkıyla temsil etti ve 17. oldu.
⇒ 1993 İrlanda’nın Millstreet kentinde yapılan yarışmada Türkiye’yi Burak Aydos “Esmer Yarim” isimli şarkıyla temsil etti ve 21. oldu.
⇒ 1994 Türkiye, 1993’de yapılan yarışmada son 5 ülke arasında kaldığı için 1994’de İrlanda’nın başkenti Dublin’de düzenlenen yarışmaya katılamadı.
⇒ 1995 Yine İrlanda’nın başkenti Dublin’de düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Arzu Ece “Sev” isimli şarkıyla temsil etti ve 16. oldu.
⇒ 1996 Norveç’in başkenti Oslo’da düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Şebnem Paker “Beşinci Mevsim” isimli şarkıyla temsil etti ve 12. oldu.
⇒ 1997 İrlanda’nın başkenti Dublin’de düzenlenen yarışmada Türkiye’yi ikinci kez temsil eden Şebnem Paker “Dinle” isimli şarkıyla temsil etti ve 3. oldu.
⇒ 1998 İngiltere’nin Birmingham kentinde düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Tüzmen “Unutamazsın” isimli şarkıyla temsil etti ve 14. oldu.
⇒ 1999 İsrail’in Kudüs kentinde düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Tuğba Önal “Dön Artık” isimli şarkıyla temsil etti ve 16. oldu.
⇒ 2000 İsveç’in başkenti Stokholm’de düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Pınar Ayhan “Yorgunum Anla” isimli şarkıyla temsil etti ve 10. oldu.
⇒ 2001 Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Sedat Yüze “Sevgiliye Son” isimli şarkıyla temsil etti ve 11. oldu.
⇒ 2002 Estonya’nın başkenti Tallinn’de düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Buket Bengisu ve Grup Safir “Leylaklar Soldu Kalbinde” isimli şarkıyla temsil etti ve 16. oldu.
⇒ 2003 Letonya’nın başkenti Riga’da düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Sertap Erener “Everyway That I Can” isimli şarkıyla temsil etti ve birinci oldu.
⇒ 2004 İstanbul’da düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Athena “For Real” isimli şarkıyla temsil etti ve 4. oldu.
⇒ 2005 Ukrayna’nın başkenti Kiev’de düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Gülseren “Rimi Rimi Ley” isimli şarkıyla temsil etti ve 13. oldu.
⇒ 2006 Yunanistan’ın başkenti Atina’da düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Sibel Tüzün “Süperstar” isimli şarkıyla temsil etti ve 11. oldu.
⇒ 2007 Finlandiya’nın başkenti Helsinki’de düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Kenan Doğulu “Shake It Up Şekerim” isimli şarkıyla temsil etti ve 4. oldu.
⇒ 2008 Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Mor ve Ötesi “Deli” isimli şarkıyla temsil etti ve 7. oldu.
⇒ 2009 Rusya’nın başkenti Moskova’da düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Hadise “Düm Tek Tek” isimli şarkıyla temsil etti ve 4. oldu.
⇒ 2010 Norveç’in başkenti Oslo’da düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Manga “We Could Be The Same” isimli şarkıyla temsil etti ve 2. oldu.
⇒ 2011 Almanya’nın Düsseldorf kentinde düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Yüksek Sadakat “Live It Up” isimli şarkıyla temsil etti ancak yarı finalde elendi.
⇒ 2012 Türkiye yarışmaya son kez katıldı. Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen yarışmada Türkiye’yi Can Bonomo “Love Me Back” isimli şarkıyla temsil etti ve 7. oldu.
TRT'den çekilme açıklaması: İzleyici oylarının etkisi yüzde 50'ye indirildi
14 Aralık 2012 tarihinde TRT tarafından yapılan açıklamada artık Eurovision şarkı yarışmasına katılmama kararı aldıkları ifade edildi. Açıklamanın dikkat çeken paragrafında şunlar aktarıldı: “TRT son 10 yıl içerisinde; bir 1.lik, üç 4.lük (2004, 2007, 2009) iki 7.lik (2008, 2012), bir 2.likle (2010) tarihi bir başarıya imza atmıştır. 2000'li yıllarda Türkiye'yi temsil eden yarışmacıların başarısında oylama sisteminin değiştirilmesinin, e-izleyici oylamasının (televoting) etkisinin büyük olduğu değerlendirilmektedir. Nitekim izleyici oylamasına geçilen 2003-2010 arasındaki yıllarda sanatçılarımızın elde ettiği başarılar daha yüksektir. 2011 yılından itibaren izleyici oylarının etkisi yüzde 50'ye indirilmiştir. Bu kararın alınmasında EBU'nun ayrıcalıklı üyeleri Almanya, Fransa, İngiltere, İspanya, İtalya’nın son yıllarda elde ettiği başarısız sonuçların etkili olduğu değerlendirilmektedir. Ayrıcalıklı bu 5 ülke yarı final elemelerine katılmadan doğrudan finalde yarışmaktadır. Bu durumun haksızlığını her fırsatta belirttik.”
Ali Eyüboğlu’nun iddiası: ''Hadise’nin kıyafeti TRT ile hükümet arasında soruna neden oldu”
Milliyet gazetesi yazarı Ali Eyüboğlu, Seher Kılıç’ın sunduğu Magazin Noteri isimli Youtube kanalındaki programda yaptığı açıklamalarda Hadise'nin 2009 yılındaki Eurovision şarkı yarışmasında giydiği kıyafet nedeniyle TRT ve hükümet arasında soruna neden olduğunu ileri sürdü. Ali Eyüboğlu şunları söyledi: ''Türkiye bugün Eurovision'a katılmıyorsa birinci darbeyi Hadise'den yemiştir. O zamanın TRT Genel Müdürü bana bizzat anlattı; Hadise'nin giydiği olay kıyafet nedeniyle bayağı sıkıntılar yaşandı TRT yönetimiyle iktidar arasında. Sonrasında bir daha kadın şarkıcı göndermemeye karar verdi TRT. Sonra da Eurovision'daki puanlama sistemine tepki olarak çekildi.''
Murat Meriç: “Eurovision’un gereksiz bir şey olduğuna kanaat getirdiler”
Müzik yazarı ve eleştirmen Murat Meriç şunları söyledi: ''Halk oylaması verilmeye başlayınca hikâye biraz değişti. Ve bir anda meselâ Türkiye'ye Türkiye'den gidenlerin yaşadığı ülkelerden büyük oylar gelmeye başladı. Meselâ Fransa'dan Almanya'dan oylar gelmiyorken bir anda oylamayla birlikte orada yaşayan Türkiyeliler bize oy göndermeye başladı. Türkiye'nin katılmama gerekçesi artık Avrupa'dan bir şekilde sıyrılmak istememiz, eskiden Avrupa Topluluğu hayali kuruyordu Türkiye, bu hayalden vazgeçti ve yüzünü farklı bir coğrafyaya döndü. Tam tersine döndü hatta, Asya'ya döndü, Ortadoğu'ya döndü. Dolayısıyla Avrupa'da bir başarı sağlamamız hükümet açısından önemli değil çünkü neticede TRT hükümetin bir kurumu ve onların istediğini yapıyor. Yani TRT istemedi diye değil, hükümet istemedi diye katılmıyoruz biz artık yarışmaya. Bir şekilde Eurovision’un gereksiz bir şey olduğuna kanaat getirdiler.”
Şebnem Paker: "Ben küstüm katılmıyorum deyince kimsenin umurunda olmuyor"
1997 yılındaki yarışmada Türkiye’yi temsil eden sanatçı Şebnem Paker şu açıklamayı yaptı: “Dünyada şu ana kadar gerçekten sanatla ilgili, müziğimizle ilgili kendimizi ifade etmiş olmalıydık. Bence Eurovision da çok güzel bir fırsat bunun için. Yani gerçekten geç kaldığımızı düşünüyorum, kendimizi ifade etmekle ilgili olarak. O sebeple katılmadan tepki vermeyi hiç doğru bulmuyorum. Oylamayla alakalı, sistemle alakalı evet aksaklıklar var ama içinde olmadığınız zaman yaptığınız eleştirinin hiçbir hükmü yok ki. Yani ben işte küstüm katılmıyorum deyince kimsenin umurunda olmuyor bence.”
Eski Genel Müdür İbrahim Eren’den muğlak açıklama
2021 yılı Haziran ayında TRT Genel Müdürü koltuğunda oturan İbrahim Eren, gazeteci Ali Eyüboğlu’na yaptığı açıklamada bazı muğlak ifadeler kullanmış ve “Eurovision'un başına Kuzey Avrupa'dan çok iyi biri geldi. Bence bu sene çok başarılıydı. Uzun zaman sonra güzel bir yarışma yaptılar. Yeni gelenle bizim arkadaşlar görüşmeye başladı. Ne olur bilemem” demişti. İbrahim Eren bu açıklamadan 1 ay sonra görevini bıraktı ve yerine Mehmet Zahid Sobacı getirildi. Yeni genel müdür bugüne kadar Eurovision şarkı yarışmasına katılma konusunda herhangi bir açıklama yapmadı.