Prof. Dr. Dilruba Çatalbaş, kapanış dersinde yapay zekâ düzenlemelerini anlattı

Haber Üsküdar

Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İletişim (İngilizce) Bölümü tarafından organize edilen kapanış dersinde, Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Dilruba Çatalbaş yapay zekâ düzenlemeleri hakkında bilgiler verdi. 

Prof. Dr. Dilruba Çatalbaş, kapanış dersine, medya alanında yasal düzenlemelere neden gerek duyulduğunu sorarak başladı ve öğrencilere, “Düzenlemeler olmasa ne olurdu?” sorusunu yöneltti. Cevap veren öğrenciler, denetimsiz medya ortamının bilgi kirliliğine, spekülasyonlara ve özellikle çocuklara zarar verebilecek içeriklerin yayılmasına neden olabileceği görüşünde birleşti.

Prof. Çatalbaş, medya özgürlüğü ile düzenleme ihtiyacı arasındaki dengeye vurgu yaptığı konuşmasında pozitif düzenlemelerle medyanın özgürce haber yapmasının güvence altına alındığını, negatif düzenlemelerin ise özellikle hassas içeriklerin sınırlandırılması için gerekli olduğunu belirtti

“Yapay zekâ hayatı kolaylaştırıyor ve zaman kazandırıyor”         

Konuşmasının ikinci kısmında yapay zekâ sistemlerine odaklanan Prof. Dr. Dilruba Çatalbaş, yapay zekâ modellerinin normalde insan zekâsı gerektiren görevleri yerine getirebilen makineler veya bilgisayar programları olduğunu vurguladı. Çatalbaş, yapay zekânın günlük hayatı kolaylaştırdığını ve zaman kazandırdığını, ancak aynı zamanda bu teknolojilerin aşırı gelişiminin insan zihnini tembelleştirebileceği ve yanlış bilgi yayılmasına neden olabileceği endişelerini de dile getirdi. Bir öğrenci, “Yapay zekâ nükleer enerji gibi; faydalı ama dikkatli kullanılmalı” yorumunu yaptı.

Dilruba Çatalbaş, yapay zekâ sistemlerinin arkasındaki algoritmaların çoğunun kullanıcılar ve hatta hükümetler tarafından bile bilinmediğini vurguladı. Bu nedenle şeffaflık, güvenlik ve kullanıcı haklarının korunması için yapay zekâ sistemlerinin dikkatlice düzenlenmesi gerektiğini söyledi.

Avrupa Birliği, yapay zekâ sistemlerini kapsamlı bir şekilde düzenliyor

Avrupa Birliği’nin, vatandaşların sağlığı, güvenliği ve temel haklarını etkileyebilecek yapay zekâ sistemlerine yönelik kapsamlı bir düzenleme çerçevesi oluşturduğunu anlatan Prof. Dilruba Çatalbaş, Avrupa Birliği Yapay Zekâ Yasası kapsamında yapılan düzenlemeler hakkında bilgi verdi.

Avrupa Birliği tarafından hazırlanan Yapay Zekâ Yasası’nda ulaşım, eğitim, istihdam, kamu ve özel hizmetlere erişim, hukuk ve kolluk faaliyetleri, göç, sığınma ve sınır kontrolü gibi alanların yüksek riskli alanlar olarak tanımlandığını, bu alanlarda yapay zekâ modellerinin toplum ve bireyler açısından ciddi riskler doğurabileceği için sürekli denetim olacağını ifade etti.

“Düşük riskli alanlar için daha esnek düzenlemeler söz konusu”

ChatGPT gibi üretken yapay zekâ sistemlerinin “düşük riskli” olarak kabul edildiğini söyleyen Prof. Çatalbaş, “Ancak bu sistemlerin de şeffaflık ilkelerine uyması şart. Kullanıcıların, bir içeriğin yapay zekâ tarafından üretildiğini anlayabilmesi için bu içeriklerin açık şekilde etiketlenmesi gerekiyor” dedi. AB Yasasına göre yapay zekâ sağlayıcıları, yapay zekâ araçlarının yasa dışı içerik üretmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlü olacak. Verilerin telif haklarına uygun şekilde kullanıldığını gösteren özet raporların da kamuya açık olarak paylaşılması bekleniyor. Kurallara uymayan şirketlere, yıllık cirolarının yüzde 2 ile yüzde 7’sine kadar para cezası uygulanabilecek.

AB, ABD ve Çin yaklaşımları arasında önemli farklar var

AB’nin yapay zekâ düzenlemesinin, ABD ve Çin gibi diğer büyük oyunculardan farklılık gösterdiğini vurgulayan Prof. Dr. Dilruba Çatalbaş, ABD’nin daha çok “kendi kendini denetleme” esasına dayalı bir yaklaşım benimsediğini; Çin’in ise daha merkezi ve devlet kontrollü bir biçimde yapay zekaya yaklaştığını ifade etti. Çatalbaş, “AB'nin yaklaşımı hem kullanıcı güvenliğini hem de dijital hakları korumayı amaçlayan daha kapsamlı ve yasalara dayalı bir sistem sunuyor” dedi.