Akran zorbalığı: Okullardaki tehlike

Haber Üsküdar: Umut Arslan

Son yıllarda okullarda akran zorbalığı ciddi bir toplumsal sorun haline geldi. Fiziksel saldırıların yanı sıra, sözlü taciz, dışlama ve sanal zorbalık gibi psikolojik etkileri ağır olan davranış biçimleri öğrenciler arasında yaygınlaşıyor. Bu durum hem mağdur hem de zorba olan öğrencilerin akademik başarısını ve ruh sağlığını olumsuz yönde etkilerken, okul ortamlarında huzur ve güven duygusunu da zedeliyor. Eğitimciler, veliler ve uzmanlar çözüm için ortak hareket edilmesi gerektiğini vurguluyor.

Giderek büyüyen bir sorun

Son yıllarda eğitim kurumlarında giderek büyüyen bir sorun haline gelen akran zorbalığı öğrencilerin psikolojik ve fiziksel sağlığını ciddi şekilde tehdit ediyor. Maruz kaldıkları zorbalık yüzünden sosyal hayatlarında zorluk yaşayan öğrenciler bu durumdan şikayetçi. Çocuklarının başına bir şey gelmesinden korkan aileler de akran zorbalığına bir an önce çözüm bulunmasını istiyorlar.

En son Sivas’ta Necip Fazıl Kısakürek Mesleki ve Anadolu Kız Meslek Lisesi’nde yaşanan akran zorbalığı olayında 9’uncu sınıf öğrencisi Elif T.Ç. aynı okulda farklı sınıflardaki 7 kız öğrenci tarafından sınıfın ortasında darp edildi. 3 öğrenci bu anları cep telefonuyla kaydederek, sosyal medyadan paylaştı.

Uzmanlar uyarıyor: Bir an önce tedbir alınmalı

Uzmanlar, bu durumun erken yaşta müdahale edilmediğinde uzun vadeli etkiler bırakabileceği konusunda uyarıyor. Özellikle ilkokul ve ortaokul çağındaki çocuklar arasında sıkça görülen akran zorbalığı; alay etme, dışlama, tehdit etme ya da fiziksel saldırı gibi farklı şekillerde ortaya çıkabiliyor. Ailelerin ve öğretmenlerin çoğu zaman fark etmekte zorlandıkları bu durum, mağdur çocukların okul başarılarını ve sosyal becerilerini olumsuz etkiliyor. Uzmanlar, akran zorbalığını önlemek için okul yönetimleri, öğretmenler ve aileler arasında güçlü bir iletişim ağı kurulması gerektiğini belirtiyorlar. Ayrıca öğrencilerin sosyal duygusal becerilerini geliştiren rehberlik çalışmaları ile önleyici eğitimlerin düzenli olarak yapılmasının önemine dikkat çekiyorlar.

Millî Eğitim Bakanlığı devrede

Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen yeni projeler kapsamında tüm okullarda zorbalıkla mücadele eğitimlerinin yaygınlaştırılması planlanıyor. Bu doğrultuda rehber öğretmenlerin sayısının artırılması ve ailelere yönelik bilgilendirici seminerlerin düzenlenmesi de hedefleniyor.

2024 yılı Ağustos ayında Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin imzasıyla, fiziksel, cinsel, duygusal, psikolojik, ekonomik ve dijital şiddet, akran zorbalığı, siber zorbalık gibi şiddetin her türlüsünün önlenmesine yönelik yürütülecek çalışmalara yol gösterici olması amacıyla "Okullarda Şiddetin Önlenmesi" konulu bir genelge yayımlandı.

Psikolojik danışmandan uyarılar

Haber kapsamında görüşlerini aldığımız, İstanbul Büyükçekmece Gilman Durukan Ortaokulu’nda Psikolojik Danışman olarak görev yapan Seda Arat Akgüneş şunları söyledi: “Akran zorbalığını bir öğrencinin bir veya daha fazla öğrenci tarafından tekrar eden biçimde fiziksel, sözel ve psikolojik anlamda olumsuz davranışlara maruz kalması olarak tanımlayabiliriz. Okul bahçesi, koridorlar, kantin, tuvaletler, özellikle teneffüslerde sınıfın içi, yatılı okullarda yatakhaneler ve günümüzde de sosyal medya gibi birçok alanda zorbalık görmek mümkün. Zorbalık davranışına maruz kalan çocuklarda içe kapanma, korku ve kaygı, ders başarısında düşüş, altını ıslatma, uyku bozuklukları ve yeme bozuklukları gibi birçok durum yaşanabiliyor. Zorbalık kurbanı olan bir kişi kendisini pasif, savunamayan, ürkek, kaygılı ve girişken olamadığı için yalnız kalmış şekilde hissedebiliyor.”

“Öğrencilere zorbalık konusunda farkındalık kazandırılmalı”

Seda Arat Akgüneş, akran zorbalığıyla mücadele etmek için öğrencilere zorbalık konusunda farkındalık kazandırılması gerektiğini ifade etti. Akgünel sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu konuda önlemler almak çok önemlidir. Mesela okuldaki öğrencilere yönelik yürütülen farkındalık çalışmaları takip edilerek öğrencilerin bu tür çalışmalara aktif katılımları sağlanabilir. Öğretmenlerin kendi derslerinde de bu konuya zaman ayırmaları, öğrencilere rehberlik etmeleri, zorbalıkla mücadele ve önlemek açısından yapılacak çalışmalardandır. Demokratik bir sınıf ortamının olması da son derece önemlidir. Demokratik bir sınıf ortamı yaratılması durumunda öğrencilerin kendilerini daha rahat ifade edebildikleri, birbirlerine saygılı davrandıkları ve farklılıkların kabul edilmesi gibi olumlu sonuçlar görmemiz mümkündür.”

“Akran zorbalığı sosyal medyada da sürüyor”

Akran zorbalığının sadece yüz yüze iken yapılmadığını, sosyal medyada da çok ciddi bir boyutta gerçekleştiğini söyleyen Seda Arat Akgüneş, “Dijital ortamda yapılan zorbalığın kim tarafından yapıldığının bulunamayacağını düşündükleri için bu yolu tercih ediyorlar. Halbuki siber zorbalık dediğimiz bu davranışları yapanların kolaylıkla emniyet tarafından IP adresleri ve çeşitli yöntemlerle bulunduğunu görmekteyiz. Kendilerini sözel olarak ifade etmekte güçlük çeken bireylerin dahi kendilerini daha güçlü ve güvende hissetmeleri nedeniyle dijital ortamda zorbalık davranışları sergilediklerini de görmekteyiz. Öğrencilerin bir kısmının, dijital ortamda yaptıkları bu davranışların, örneğin rahatsız edici mesajlar atılması, fotoğrafların izinsiz paylaşılması gibi davranışların aslında zorbalık olarak adlandırıldığını bilmemelerinden kaynaklı olduğunu da görmekteyiz. Bu konuda daha detaylı bilgilendirme çalışmaları yapılması gerekmektedir.’’

TÜİK araştırmasına göre çocukların yüzde 13,8’i akran zorbalığına maruz kalıyor

TÜİK tarafından 2024 Ağustos ayında paylaşılan Türkiye’deki Çocuklar 2023 araştırmasına göre, 6-17 yaş grubunda yer alan çocukların yüzde 13,8’i ayda en az bir kez akran zorbalığına maruz kalıyor. Araştırmaya göre bu oran erkek çocuklarında yüzde 13,4, kız çocuklarında 14,2 olarak gerçekleşiyor. TÜİK araştırmasına göre en yaygın zorbalık türleri dalga geçme, dışlama, hakkında dedikodu yapma, vurma veya itip kakma, eşyasına zarar verme, tehdit etme olarak gerçekleşiyor. Araştırma, akran zorbalığının 6-12 yaş aralığındaki çocukların %15,9’unda, 13-17 yaş aralığındakilerin de yüzde 10,7’sinde yaşandığını gösteriyor.